Η Διεθνής Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών και η Επιτροπή για την Βυζαντινή Αρχαιολογία εκφράζουν έντονη ανησυχία για τους κινδύνους που ενέχει σε διεθνές πλέον επίπεδο η απόσπαση του μνημειακού συνόλου στον Σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης.

                 

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214,Email:archaeol@otenet.gr,
www.sea.org.gr

Αρ. Πρωτ.: 97

Σάς κοινοποιούμε  επιστολή του καθηγητή John Haldon, Προέδρου της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών/ΔΕΒΣ  (International Association of Byzantine Studies-AIEB- Association Internationale des Études Byzantines) προς τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, με κοινοποίηση στην Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, καθώς και  επιστολή του καθηγητή Aθανασίου Βιώνη, εκ μέρους της Επιτροπής για την Βυζαντινή Αρχαιολογία (Commission for Byzantine Archaeology), σχετικά με τις ανησυχητικές επιπτώσεις που θα έχει σε διεθνές επίπεδο η τυχόν απόσπαση του σπουδαίου πρώιμου βυζαντινού μνημειακού συνόλου, το οποίο έχει έλθει στο φως στον σταθμό Βενιζέλου του Μητροπολιτικού Σταθμού (ΜΕΤΡΟ) Θεσσαλονίκης.

 

Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

                        

 

Several members of the Association Internationale des Études Byzantines (AIEB) have already stated their opposition to the Hellenic Government’s decision to remove the Early Byzantine finds unearthed during construction works in the Thessaloniki Metro by signing, as individuals, the Citizens’ Group online petitions calling for the archaeological remains to remain in place. However, the Bureau of the AIEB and its Commission for Byzantine Archaeology wish to express through this Press Release their deep concern and disappointment regarding the decision issued by the country’s Central Archaeological Council (19/12/2019), authorising the transfer of the finds to another area. As professionals and active researchers within the various fields of Byzantine Studies, we would like to emphasise, as previously stated by Europa Nostra and other nongovernmental bodies and professionals, the emergent need to preserve the remains of the road-complex and its surrounding structures in situ. The removal from their original position will be destructive, while the preservation of this unique and priceless archaeological discovery will comprise a constant reminder of the city’s glorious past in a subterranean museum. Although the discovery has been called a “Byzantine Pompeii” in different occasions, we would stress that the remains in the city’s Byzantine and modern centre are not just a Byzantine version of Roman Pompeii. They constitute much more, not just because of their remarkable state of preservation but most importantly because they provide an unparalleled screening of the concept of Byzantine urban space in situ. Thus, archaeological evidence must continue to be accessible, instructive and intact. We are confident that the Hellenic authorities in charge, namely the Government, the Central Archaeological Council and Attic Metro SA, will reconsider the consequences of their recent decision and will manage, even at this stage, to find the most orthodox solution that will be both economically sustainable and will respect the remains and the irreplaceable notion of urban space in the ‘second city’ a diverse and multi-ethnic Byzantine Empire.
 

Αρκετά μέλη της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών-ΔΕΒΣ (Association Internationale des Études Byzantines - AIEB) έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στην απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης να μεταφέρει τα πρώιμα βυζαντινά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης, υπογράφοντας, ως ιδιώτες, την διαδικτυακή διαμαρτυρία της Κίνησης Πολιτών για την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιολογικών καταλοίπων. Ωστόσο, το Γραφείο της ΔΕΒΣ και η Επιτροπή για τη Βυζαντινή Αρχαιολογία της ΔΕΒΣ θα ήθελαν να εκφράσουν με το παρόν Δελτίο Τύπου τη βαθιά τους ανησυχία  και απογοήτευση σχετικά με τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της χώρας στις 19/12/2019, η οποία προβλέπει τη μεταφορά των αρχαιολογικών ευρημάτων σε άλλη θέση.
Ως  ειδικοί  και ενεργοί ερευνητές σε διαφορετικά πεδία των Βυζαντινών Σπουδών, θα θέλαμε να τονίσουμε, όπως προηγουμένως έπραξε η Europa Nostra και άλλοι μη-κυβερνητικοί φορείς και ειδήμονες, την επείγουσα ανάγκη να διατηρηθούν  in situ  τα κατάλοιπα του δικτύου δρόμων και των παρακείμενων κτισμάτων. Η απόσπαση από την αρχική τους θέση θα είναι καταστροφική, ενώ αντίθετα η διατήρηση αυτής της μοναδικής και ανεκτίμητης αρχαιολογικής ανακάλυψης, ως υπόγειου μουσείου, θα θυμίζει στο διηνεκές το ένδοξο παρελθόν της πόλης.
Παρότι η ανακάλυψη στη Θεσσαλονίκη αποκαλείται από ορισμένους η“Βυζαντινή Πομπηία”, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι τα συγκεκριμένα κατάλοιπα στο βυζαντινό και σύγχρονο κέντροτης πόλης δεν συνιστούν απλώς μια βυζαντινή εκδοχή της Ρωμαϊκής Πομπηίας. Είναι κάτι περισσότερο, όχι μόνο επειδή διασώζονται σε ιδιαίτερα  καλή κατάσταση, αλλά κυρίως επειδή παρουσιάζουν κατά χώραν μία απαράμιλλη εικόνα για τη βυζαντινή άποψη του αστικού τοπίου.Κατά συνέπεια, τα αρχαιολογικά τεκμήρια πρέπει να συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, άθικτα και να λειτουργούν εκπαιδευτικά ως πηγή πληροφοριών
Έχουμε την πεποίθηση ότι οι αρμόδιες Ελληνικές Αρχές, και ειδικότερα η Κυβέρνηση, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και η κοινοπραξία Αττικό Μετρό ΑΕ, θα αναλογιστούν τις συνέπειες της πρόσφατης αυτής απόφασης και θα καταφέρουν, ακόμη και σε αυτό το στάδιο, να βρουν την πλέον ορθή λύση, η οποία θα είναι οικονομικά βιώσιμη και συγχρόνως θα σέβεται τα αρχαιολογικά ευρήματα και την αναντικατάστατη αίσθηση του αστικού τοπίου στη «δεύτερη πόλη» της πολύμορφης και πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

I write in my capacity as President of the International Association of Byzantine Studies (AIEB) and on behalf of all our members with regard to the current plans for construction of the Venizelou station in Thessaloniki. The AIEB is the representative organization for all scholars of Byzantine history, culture and civilization in some 40+ countries worldwide, and it is with deep concern that we have been observing the changing plans for the important antiquities and archaeological materials excavated in the course of preparing the construction of the metro station. After initial concerns that the antiquities and the priceless scientific information they contain would be damaged, we were delighted to see the ratification in 2015 of the alternative plans to develop the station while leaving the antiquities intact. It is, in consequence, with the greatest disappointment that we note the 2019 order from you, Prime Minister, to remove and then replace the material.
 
As specialists in the field of Byzantine Studies we wish to emphasise the high level of damage that will result from moving the antiquities, and to note that this is not simply a case of damage to the physical material itself, but also to the context in which it is located, which is in itself the source of a potentially vast amount of crucially important information, derived less by traditional ‘archaeological’ methods than by modern scientific processes of collecting and analyzing data.

Διεθνής Ένωση Βυζαντινών Σπουδών
 
ΠΡΟΣ:
κ. Κυριάκο Μητσοτάκη,
Πρωθυπουργό, Ελληνική Δημοκρατία
ΚΟΙΝ.:
Δρ. Λίνα Μενδώνη, Υπουργείο Πολιτισμού, Ελληνική Δημοκρατία
 
Τρίτη 21.4.2020
 
Αγαπητέ Κύριε,

Με την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών/ΔΕΒΣ  (International Association of Byzantine Studies-AIEB) και εκ μέρους όλων των μελών της,  απευθύνομαι σε σας σχετικά με τα τρέχοντα σχέδια κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Η ΔΕΒΣ εκπροσωπεί όλους τους ερευνητές της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού του Βυζαντίου σε περισσότερες από σαράντα χώρες στον κόσμο. Με μεγάλη ανησυχία παρακολουθούμε τη μεταβολή των σχεδίων για τις σημαντικές αρχαιότητες και το αρχαιολογικό υλικό που ανασκάφηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του συγκεκριμένου σταθμού. Μετά τους αρχικούς μας φόβους ότι οι αρχαιότητες και οι ανεκτίμητες επιστημονικές πληροφορίες που αυτές περιέχουν θα μπορούσαν να καταστραφούν, είδαμε με μεγάλη ικανοποίηση το 2015 την επικύρωση ενός εναλλακτικού σχεδίου που προέβλεπε την κατασκευή του σταθμού, με τις αρχαιότητες να διατηρούνται άθικτες σε αυτόν. Ως εκ τούτου, με βαθύτατη απογοήτευση πληροφορηθήκαμε, κύριε Πρωθυπουργέ, τη δική σας εντολή το 2019 για την απόσπαση και στη συνέχεια επανατοποθέτηση του υλικού.
 
Ως ειδικοί στο πεδίο των Βυζαντινών Σπουδών, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε την τεράστια καταστροφή που θα προκύψει από τη μεταφορά των αρχαιοτήτων και να σημειώσουμε ότι δεν πρόκειται απλώς για την καταστροφή του υλικού καθαυτού αλλά και των συμφραζομένων μέσα στα οποία αυτό βρίσκεται, συμφραζομένων που δυνητικά αποτελούν πηγή εξαιρετικά σημαντικών πληροφοριών, προερχόμενων λιγότερο από παραδοσιακές «αρχαιολογικές» μεθόδους και περισσότερο από σύγχρονες επιστημονικές διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων.
 
Όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι συνάδελφοί μας σε επιστολή τους που συνοδεύει την παρούσα έκκληση, δεν πρόκειται απλώς για ένα ζήτημα ανακάλυψης αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης. Οι αρχαιότητες και το περιβάλλον εύρεσής τους συνιστούν ένα μοναδικό και χωρίς προηγούμενο παράδειγμα βυζαντινού αστικού χώρου στην αρχική του χωροθέτηση, ένα κόσμημα πολιτισμού και επιστήμης.
 
Η Ελλάδα έχει μοναδική φήμη διεθνώς για την φροντίδα και το ενδιαφέρον που επέδειξε και επιδεικνύει, όσον αφορά την αρχαιολογική και πολιτιστική της κληρονομιά. Θα ήταν τραγικό να θέσει σε κίνδυνο την εδραιωμένη φήμη της, διασκορπίζοντας τα κατάλοιπα και τα δεδομένα του υλικού πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, χάριν μιας αδικαιολόγητης σπουδής για την υλοποίηση ενός κατασκευαστικού έργου.
 
Πέρα από το συνεπαγόμενο κόστος για την εθνική και παγκόσμια κληρονομιά, θα φανεί παράδοξα κοντόφθαλμο η όποια κυβέρνηση να αγνοήσει ένα υπαρκτό και βιώσιμο σχέδιο, το οποίο ικανοποιεί τις ανάγκες για υποδομές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και το οποίο χαίρει εθνικής και διεθνούς αποδοχής.
 
Συντασσόμενος με τη θέση που διατυπώθηκε από την Europa Nostra και από πολλούς άλλους μη-κυβερνητικούς φορείς, επιστημονικά σωματεία και μεμονωμένους ερευνητές, σας γράφω καλώντας σας, κύριε Πρωθυπουργέ, και μέσω υμών το σύνολο της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας, να επανεξετάσετε αυτή σας την απόφαση ως κατεπείγον ζήτημα.
 
Μετά τιμής,
Καθ. John F. Haldon
Πρόεδρος, Διεθνής Ένωση Βυζαντινών Σπουδών – Ιστορικό Τμήμα (Association Internationale des Études Byzantines - History Department)
Dickinson Hall, Princeton University, Princeton NJ 08544 USA