ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, 6937075765, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αθήνα, 26/5/2017
Για τη στάση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ απέναντι στην επίθεση του κ. Σπίρτζη
Δεκαπέντε ημέρες και πλέον μετά την επίθεση που εξαπέλυσε ο κ. Χρ. Σπίρτζης, Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κατά του κλάδου των αρχαιολόγων και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με αφορμή την καθυστέρηση, κατά την άποψή του, εργασιών σε σταθμούς του Μετρό της Θεσσαλονίκης λόγω των σημαντικότατων πολεοδομικών, αρχιτεκτονικών και άλλων τεκμηρίων που αποκαλύφθηκαν κατά την διάρκεια των ανασκαφών, η αρχαιολογική κοινότητα παραμένει μετέωρη αναμένοντας την αντίδραση του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Μολονότι ο κ. Σπίρτζης καταφέρθηκε εναντίον συναδέλφων, του προϊσταμένου της αρμόδιας Περιφερειακής Υπηρεσίας και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, μολονότι-μιλώντας για καθυστέρηση γνωμοδότησης και έκδοσης των υπουργικών αποφάσεων-εκθέτει τις αρμόδιες Διευθύνσεις της Κεντρικής Υπηρεσίας, ακόμη και τα ίδια τα Γραφεία της Γενικής Γραμματέως και της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού που προσυπογράφουν και υπογράφουν αντίστοιχα τη σχετική Υπουργική Απόφαση, η ηγεσία του ΥΠΠΟΑ επιλέγει να μην παίρνει θέση, επιτρέποντας μάλιστα στον κ. Σπίρτζη να συμπεριφέρεται ως πολιτικός προϊστάμενος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, προαναγγέλλοντας πειθαρχικές διαδικασίες και θεσμικές αλλαγές σαν να ήταν ο ίδιος Υπουργός Πολιτισμού. Γίνεται φανερό ότι ο κ. Σπίρτζης έρχεται να προαναγγείλει τον περιορισμό της ….άτακτης Υπηρεσίας, ίσως παράλληλα με τα κέντρα που απεργάζονται σήμερα την κατάργηση της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας, δηλαδή του μοναδικού τρόπου που η ελληνική νομοθεσία ορίζει ως αποδεκτό για την ανεπηρέαστη εκτέλεση των ευαίσθητων αρχαιολογικών έργων. Η σιγή της ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ, είναι πιθανόν να εκληφθεί ως συμφωνία ή συμπαράταξη με τις παραπάνω απόψεις.
Μόνη αντίδραση η απόφαση της Γ.Γ., κ. Μ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, με την οποία συγκροτείται ομάδα εργασίας για την «εν γένει έκθεση, ανάδειξη και προστασία των ευρημάτων των ανασκαφών (κινητές ή αποσπασμένες αρχαιότητες) στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης», επιχειρώντας με έναν μάλλον αμήχανο τρόπο να δώσει έμφαση στο συνεργατικό πνεύμα που διέπει τους εμπλεκόμενους φορείς.
Ωστόσο, κατά την αντίληψή μας, η σύνθεση της ομάδας εργασίας και ο σκοπός που καλείται να επιτελέσει έχει προεκτάσεις που δεν είναι ορατές με την πρώτη ανάγνωση. Η συμμετοχή των Διευθύνσεων της Κεντρικής Υπηρεσίας στο έργο της έκθεσης, ανάδειξης και προβολής των ευρημάτων αφαιρεί αρμοδιότητες από την καθ’ ύλην αρμόδια Περιφερειακή Υπηρεσία και καταστρατηγεί τον στόχο της αποκέντρωσης και της ενδυνάμωσης των Περιφερειακών Υπηρεσιών ως κυττάρων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η συμμετοχή δε της Αττικό Μετρό Α.Ε. και του Δήμου Θεσσαλονίκης στο έργο «της έκθεσης, ανάδειξης και προστασίας ευρημάτων των ανασκαφών», κρούει τον κώδωνα μπροστά στον κίνδυνο να απωλέσει η Αρχαιολογική Υπηρεσία τις συνταγματικά κατοχυρωμένες αρμοδιότητες στην προστασία και ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Ας μη βιαστεί κανείς να θεωρήσει αυτή την τοποθέτηση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων ως αγνωμοσύνη απέναντι στις Υπηρεσίες και τους φορείς με τους οποίους αγωνίστηκε από κοινού για την δεοντολογική διαχείριση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στα εργοτάξια του Μετρό Θεσσαλονίκης και την ανάδειξη αυτών ως συγκριτικό πλεονέκτημα των αστικών δομών της πόλης. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων οφείλει να υπενθυμίζει τα όρια δράσης και τις αρμοδιότητες που ορίζει ο θεσμικός ρόλος του καθενός.
Καλούμε την πολιτική ηγεσία να αναλογιστεί ότι ηγείται της αρχαιότερης Υπηρεσίας από συστάσεως του νέου Ελληνικού Κράτους, της οποίας η στάση και το έργο έχει σε ανάλογες περιπτώσεις περισώσει την Πολιτιστική Κληρονομιά και την έχει αναδείξει ως εθνικό κεφάλαιο και κοινωνικό αγαθό υψηλής προστιθέμενης αξίας. Την καλούμε να μην επιβεβαιώσει τους φόβους μας, αλλά να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να πάρει θέση υπερασπιζόμενη το κύρος των θεσμών που εκπροσωπεί. Διαφορετικά θα μας βρει απέναντί της με το ίδιο σθένος και την ίδια αποφασιστικότητα, όπως στην υπόθεση των αρχαίων του μετρό στον Σταθμό Βενιζέλου αλλά και σε κάθε απόπειρα έκπτωσης ή υποχώρησης σε ζητήματα προστασίας και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων προς όφελος συμφερόντων τρίτων.