ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, 6937075765, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αθήνα, 1/2/2017
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
σχετικά με όσα αναφέρονται σε συνέντευξη της τέως
γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟΑ
Είναι γνωστό πως η εκάστοτε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, άλλες φορές πιεζόμενη από οικονομικά συμφέροντα κι άλλες φορές προτάσσοντας το κομματικό όφελος της εκάστοτε κυβερνητικής παράταξης, επιχειρεί να χειραγωγήσει την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τα θεσμικά όργανά της. Ιδιαιτέρως ικανή σε αυτή τη δραστηριότητα, ικανότητα που προκύπτει κυρίως από τη μειωμένη παρουσία ενδοιασμών μπροστά στο στόχο της επιβολής της πολιτικής του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, υπήρξε η τέως γενική γραμματέας κα Μενδώνη. Σε πρόσφατη συνέντευξή της, που δημοσιεύτηκε στις 30 Ιανουαρίου 2017, η κα Μενδώνη επιχειρεί να προβάλει μια ειδυλλιακή ανασκόπηση της θητείας της ως γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟΑ. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι κατανοητό και συγγνωστό για έναν αξιωματούχο που αναπολεί το αξίωμά του, όμως δεδομένου ότι πολλά από τα ζητήματα που θίγονται στη συνέντευξη αυτή αποτελούν ζητήματα της ενεστώσας πραγματικότητας, η κατάπληξη από την προκλητική ανακρίβεια της δημόσιας παρουσίασής τους είναι αναπόφευκτη.
Οι αρχαιολόγοι, όπως κι όλοι οι εργαζόμενοι στο Υπουργείο Πολιτισμού βιώσαμε κατά τη διάρκεια του πρωτοφανώς μεγάλου χρονικού διαστήματος, κατά το οποίο η κα Μενδώνη υπήρξε διορισμένη στη θέση της γενικής γραμματέως, μία απολύτως διαφορετική εμπειρία από αυτή που σκιαγραφείται στην εν λόγω συνέντευξη. Η πραγματικότητα είναι πως, δυστυχώς, η κα Μενδώνη είχε πρωταγωνιστική συμβολή στις μελανότερες σελίδες της ιστορίας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια να διασκεδάσει τις εντυπώσεις αυτής της σκοτεινής περιόδου, όσοι εργαζόμαστε στην Υπηρεσία δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τις ακόλουθες συμβολές της:
Στελέχη, επιστήμονες και υπαλλήλους να αποπέμπονται αδιακρίτως με «εφεδρείες» και «διαθεσιμότητες» στερώντας από την Αρχαιολογική Υπηρεσία πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό με στόχο να εκδιωχθούν οι ανεπιθύμητοι και να αποδυναμωθεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Πρωτοφανή διασυρμό του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου με απροκάλυπτη χειραγώγηση και πιέσεις ώστε να επιτυγχάνονται οι πολιτικές και άλλες προτεραιότητες που υπηρετούσε πιστά η κα Μενδώνη. Ενδεικτικά να επισημάνουμε την περίπτωση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, όπου στη σπουδή της να απομακρύνει το ταχύτερο δυνατό τα αρχαία, ως πρόεδρος του ΚΑΣ προκάλεσε αλλεπάλληλες συνεδρίες και ψηφοφορίες ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, ξεσηκώνοντας τελικά την διεθνή κατακραυγή. Χαρακτηριστική του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται η κα Μενδώνη τη λειτουργία του ΚΑΣ είναι η απομάκρυνση όλων των μελών του Συμβουλίου που είχαν μειοψηφήσει στην αρχική γνωμοδότηση υπέρ της απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων από το σταθμό, αντιτιθέμενοι στη ρητή βούλησή της.
Διεθνή εξευτελισμό της ελληνικής αρχαιολογίας με τη στυγνή και αδίστακτη κομματική εκμετάλλευση της ανασκαφής στον λόφο Καστά της Αμφίπολης. Η κα Μενδώνη πρωτοστάτησε στο να μην συμβεί στην περίπτωση του τύμβου Καστά «το αυτονόητο, όπως γίνεται με κάθε αρχαιολογικό εύρημα», με την επιβολή ρυθμών ανασκαφής που αδιαφορούσαν για τις μεθόδους της επιστημονικής έρευνας και με την οικοδόμηση μιας παρα-αρχαιολογικής δομής για τη διαχείριση της δημοσιότητας του ευρήματος.
Κατάργηση του οργανογράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού εν μία νυκτί και λίγο πριν την κυβερνητική αλλαγή, ώστε η κα Μενδώνη με τον τότε υπουργό να προλάβουν να τοποθετήσουν, χωρίς καμία απολύτως αξιοκρατική διαδικασία, νέους προϊσταμένους Υπηρεσιών και να τιμωρήσουν όσους δεν «συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις».
Εσκεμμένη υπονόμευση του νέου ΕΣΠΑ (2014-2020) για την πολιτιστική κληρονομιά, αφού δεν έγινε καμία σοβαρή προεργασία, ενώ η κα Μενδώνη δεν μερίμνησε ως μόνη αρμόδια, για την εξασφάλιση αυτοτελούς προγράμματος για τον πολιτισμό. Με τον τρόπο αυτό αποσκοπούσε στην αποδυνάμωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με απώτερο στόχο το αρχαιολογικό έργο να περάσει σε ιδιωτικές εταιρείες και διαφόρων ειδών ιδρύματα.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, που τοποθετείται απέναντι σε κάθε πολιτική ηγεσία με βάση αποκλειστικά τα πεπραγμένα της, εύχεται και ελπίζει ότι, ανεξαρτήτως της πολιτικής παράταξης που κυβερνά τη χώρα, το Υπουργείο Πολιτισμού δεν θα ξαναβιώσει αυτές τις αλήστου μνήμης πρακτικές. Μάλιστα έχει καταθέσει μια σειρά από αναλυτικές προτάσεις για τη θεσμική θωράκιση των οργάνων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, περιλαμβανομένου του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ώστε να μην είναι δυνατό να ευδοκιμήσουν ξανά φαινόμενα παρόμοια με αυτά που έζησε η Αρχαιολογική Υπηρεσία επί γενικής γραμματείας της κας Μενδώνη. Σε κάθε περίπτωση, αυτοί που σχεδίασαν και υπηρέτησαν τα οργανωμένα σχέδια απαξίωσης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των θεσμών της είναι απλώς ανεπιθύμητοι από όσους εργαζόμαστε σε αυτή.