Αθήνα, 31/10/2024
Αρ. Πρωτ.: 287
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων υπερασπίζεται την επιστημονική ελευθερία απέναντι σε κάθε προσπάθεια φίμωσής της
Πρόσφατα έλαβε χώρα περιστατικό ωμής αυταρχικής παρέμβασης στην παραγωγή επιστημονικού έργου. Συγκεκριμένα, υπηρεσιακοί παράγοντες παρενέβησαν στην οργανωτική επιτροπή διεθνούς συνεδρίου, ώστε να μην πραγματοποιηθεί η ανακοίνωση συναδέλφου συντηρήτριας η οποία είχε περιληφθεί στο πρόγραμμα του συνεδρίου. Το περιστατικό καταγγέλθηκε τη Δευτέρα 21.10.2024, μετά το πέρας του συνεδρίου, από την Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων.
Πρωταγωνίστριες στην αυταρχική φίμωση της συναδέλφου συντηρήτριας ήταν, δυστυχώς, αρχαιολόγοι που έχουν και οι τρεις διαγραφεί με αίτησή τους από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Πρόκειται για δύο γενικές διευθύντριες και μία επίτιμη διευθύντρια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, οι οποίες έδρασαν πέρα από τα όρια της προσήκουσας επιστημονικής και συναδελφικής συμπεριφοράς αλλά και αντίθετα σε όσα ορίζονται ρητά στον Αρχαιολογικό Νόμο.
Η ανακοίνωση της συναδέλφου συντηρήτριας (και ενός ακόμη συντηρητή ο οποίος αναγκάστηκε να αποσύρει την επιτοίχια ανακοίνωσή του) αφορούσε την εργασία που η ίδια έχει κάνει, στο πλαίσιο των υπηρεσιακών της καθηκόντων, στο άγαλμα του Θωρακοφόρου της Καλύμνου. Πρόκειται για χάλκινο άγαλμα το οποίο παραδόθηκε στο ΥΠΠΟ το 2009 και έχει δημοσιευτεί από το έτος 2015, άρα έχει παρέλθει προ πολλού το χρονικό διάστημα δικαιώματος αποκλειστικής δημοσίευσης που ρητά ορίζει το άρθρο 39 του 4858/2021. Πρόκειται για μια ενέργεια ωμής επιστημονικής φίμωσης, αφού το βασικό διακύβευμα ήταν να μην συζητηθεί στην επιστημονική κοινότητα η τεχνολογική τεκμηρίωση των ερωτημάτων που έχουν προκύψει για το άγαλμα αυτό.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καταδικάζει κάθε αυταρχική ενέργεια που αποσκοπεί στην ποδηγέτηση της επιστημονικής παραγωγής και την παρακώλυση του επιστημονικού διαλόγου. Στην επιστήμη δεν υπάρχει μία και μοναδική αλήθεια, ούτε επιβάλλονται επιστημονικές απόψεις με «εντέλλεσθε».
Τέτοια περιστατικά ακυρώνουν την έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας, στερούν δικαιώματα πνευματικής παραγωγής και εν τέλει δυσφημούν στην ερευνητική κοινότητα την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τον κλάδο των αρχαιολόγων.
Επισημαίνουμε ότι το επιστημονικό έργο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής εργασίας του επιστημονικού προσωπικού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η δημοσίευσή του αποτελεί υποχρέωση για όλους τους επιστήμονες. Τα πορίσματα των πολυάριθμων ερευνών που εκτελεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία πρέπει να δημοσιεύονται εγκαίρως και να τίθενται στην κρίση όλων. Για το λόγο αυτό το ΥΠΠΟ οφείλει να παρέχει τα μέσα, πρωτίστως στους ανασκαφείς, για να ολοκληρώνουν το επιστημονικό τους έργο. Ομοίως, οι Υπηρεσίες οφείλουν να παρέχουν απρόσκοπτα τη δυνατότητα μελέτης υλικού σε άλλους μελετητές, ειδικά όταν αυτό δεν εμπίπτει στην περίοδο αποκλειστικού δικαιώματος, και να ενθαρρύνουν τον επιστημονικό διάλογο και τις νέες προσεγγίσεις.
Ο ΣΕΑ αναλαμβάνει το προσεχές διάστημα πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση διαδικτυακής ημερίδας, στην οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικά πτυχές του παραπάνω φαινομένου, ζητήματα πρόσβασης στην έρευνα, κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων και άλλων παθογενειών που έχουν παρατηρηθεί.
Πρωταγωνίστριες στην αυταρχική φίμωση της συναδέλφου συντηρήτριας ήταν, δυστυχώς, αρχαιολόγοι που έχουν και οι τρεις διαγραφεί με αίτησή τους από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Πρόκειται για δύο γενικές διευθύντριες και μία επίτιμη διευθύντρια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, οι οποίες έδρασαν πέρα από τα όρια της προσήκουσας επιστημονικής και συναδελφικής συμπεριφοράς αλλά και αντίθετα σε όσα ορίζονται ρητά στον Αρχαιολογικό Νόμο.
Η ανακοίνωση της συναδέλφου συντηρήτριας (και ενός ακόμη συντηρητή ο οποίος αναγκάστηκε να αποσύρει την επιτοίχια ανακοίνωσή του) αφορούσε την εργασία που η ίδια έχει κάνει, στο πλαίσιο των υπηρεσιακών της καθηκόντων, στο άγαλμα του Θωρακοφόρου της Καλύμνου. Πρόκειται για χάλκινο άγαλμα το οποίο παραδόθηκε στο ΥΠΠΟ το 2009 και έχει δημοσιευτεί από το έτος 2015, άρα έχει παρέλθει προ πολλού το χρονικό διάστημα δικαιώματος αποκλειστικής δημοσίευσης που ρητά ορίζει το άρθρο 39 του 4858/2021. Πρόκειται για μια ενέργεια ωμής επιστημονικής φίμωσης, αφού το βασικό διακύβευμα ήταν να μην συζητηθεί στην επιστημονική κοινότητα η τεχνολογική τεκμηρίωση των ερωτημάτων που έχουν προκύψει για το άγαλμα αυτό.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καταδικάζει κάθε αυταρχική ενέργεια που αποσκοπεί στην ποδηγέτηση της επιστημονικής παραγωγής και την παρακώλυση του επιστημονικού διαλόγου. Στην επιστήμη δεν υπάρχει μία και μοναδική αλήθεια, ούτε επιβάλλονται επιστημονικές απόψεις με «εντέλλεσθε».
Τέτοια περιστατικά ακυρώνουν την έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας, στερούν δικαιώματα πνευματικής παραγωγής και εν τέλει δυσφημούν στην ερευνητική κοινότητα την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τον κλάδο των αρχαιολόγων.
Επισημαίνουμε ότι το επιστημονικό έργο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής εργασίας του επιστημονικού προσωπικού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η δημοσίευσή του αποτελεί υποχρέωση για όλους τους επιστήμονες. Τα πορίσματα των πολυάριθμων ερευνών που εκτελεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία πρέπει να δημοσιεύονται εγκαίρως και να τίθενται στην κρίση όλων. Για το λόγο αυτό το ΥΠΠΟ οφείλει να παρέχει τα μέσα, πρωτίστως στους ανασκαφείς, για να ολοκληρώνουν το επιστημονικό τους έργο. Ομοίως, οι Υπηρεσίες οφείλουν να παρέχουν απρόσκοπτα τη δυνατότητα μελέτης υλικού σε άλλους μελετητές, ειδικά όταν αυτό δεν εμπίπτει στην περίοδο αποκλειστικού δικαιώματος, και να ενθαρρύνουν τον επιστημονικό διάλογο και τις νέες προσεγγίσεις.
Ο ΣΕΑ αναλαμβάνει το προσεχές διάστημα πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση διαδικτυακής ημερίδας, στην οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικά πτυχές του παραπάνω φαινομένου, ζητήματα πρόσβασης στην έρευνα, κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων και άλλων παθογενειών που έχουν παρατηρηθεί.