Για το σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη τραγουδιού της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου κ.α.»

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr

Αθήνα, 15/4/2024

Σχετικά με την αναφορά της Υπουργού Πολιτισμού στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής την Παρασκευή 12/4/2024, είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλάβουμε τα εξής:
α. Το ΔΣ του ΣΕΑ εξελέγη από τις πρόσφατες αρχαιρεσίες (Οκτώβριος 2023) με μία από τις μαζικότερες στα χρονικά του Συλλόγου συμμετοχή του σώματος των μαχόμενων αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Οι αποφάσεις του ΔΣ σε μείζονα θέματα λαμβάνονται ομόφωνα και εκφράζουν την ομόθυμη βούληση του σώματος. Σεβασμός στους αρχαιολόγους, οι οποίοι πράγματι καθημερινά καταβάλλουν τεράστιο κόπο για το αρχαιολογικό έργο σε όλη τη χώρα, σημαίνει αναπόσπαστα και σεβασμός στη δημοκρατική τους βούληση.
β. Ο νυν πρόεδρος της ΠΟΕ ΥΠΠΟ είναι κατηγορούμενος σε ποινική υπόθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη για την υπόθεση των «εικονικών δανείων» που δόθηκαν μέσω του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων ΥΠΠΟ σε υπαλλήλους, μεταξύ αυτών και μέλη του Συλλόγου μας, χωρίς οι ίδιοι να το έχουν αιτηθεί ή να το γνωρίζουν. Πρόκειται για μια ποινική δίκη δημοσίου συμφέροντος, καθώς τα έσοδα του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων ΥΠΠΟ προέρχονταν αποκλειστικά από επιχορήγηση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, δηλαδή από τα έσοδα αρχαιολογικών χώρων και Μουσείων.
γ. Ο ΣΕΑ δεν «ελέγχεται» από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, ελέγχθηκε και δεν βρέθηκε τίποτε μεμπτό. Κατόπιν ανώνυμης καταγγελίας τον Αύγουστο 2023, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας διεξήγαγε έλεγχο στα οικονομικά του Συλλόγου της τελευταίας πενταετίας (2018-2023). Η με αρ. ΣΕ179/23 έκθεση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) κατέληξε ότι τα οικονομικά του Συλλόγου είναι απολύτως σύννομα και διαφανή. Ο Σύλλογος μας θα προχωρήσει με αγωγές και απαίτηση χρηματικής αποζημίωσης ενάντια σε όσα ΜΜΕ ή φυσικά πρόσωπα συκοφάντησαν ή συνεχίζουν να συκοφαντούν τον Σύλλογο και τα μέλη του, κάνοντας λόγο για «επινοικίαση», «οικονομικές απολαβές» ή άλλους παρόμοιους συκοφαντικούς ισχυρισμούς.
Υπενθυμίζοντας ότι στην ακρόαση φορέων της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής δεν παρέστη τελικά κανένας φορέας του ΥΠΠΟ και δεν ακούστηκε η γνώμη των καθ’ ύλην αρμόδιων επιστημόνων, σας αποστέλλουμε το Υπόμνημα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων για το σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς -Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού», το οποίο συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής την Τετάρτη 17 Απριλίου 2024.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr

ΥΠΟΜΝΗΜΑ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων σχετικά με το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ

Το σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς -Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού».
που βρίσκεται στη διαβούλευση (ως τις 14/3), επιχειρεί να ανοίξει τον δρόμο στην έμμεση ιδιωτικοποίηση κάθε πτυχής και αρμοδιότητας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Άρθρο 27
Πίσω από τις διατάξεις του άρθρου 27 του νομοσχεδίου, σε συνδυασμό με τις εξουσιοδοτικές διατάξεις του άρθρου 30, το ΥΠΠΟ προσπαθεί να θεσμοθετήσει Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, με διορισμένες από την κυβέρνηση διοικήσεις, που θα συσταθούν ειδικά για να αναλάβουν το αρχαιολογικό έργο, ακόμη και αυτό των σωστικών ανασκαφών. Ανοίγει λοιπόν ο δρόμος, ώστε όχι μόνο να αφαιρεθεί από τις αρμοδιότητες των κατά τόπους Εφορειών Αρχαιοτήτων το ανασκαφικό έργο και η προστασία των αρχαιοτήτων, αλλά επιπλέον να ελέγχεται από διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια στα οποία θα μπορεί να μετέχει ακόμη και ο όποιος ενδιαφερόμενος ιδιώτης!

Επειδή η διάταξη -όπως και η αιτιολογική της έκθεση- είναι διατυπωμένη κατά τέτοιον τρόπο που να συσκοτίζει αυτό που πραγματικά θεσμοθετεί, ξεκαθαρίζουμε τα εξής:

-Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων υποστηρίζει με κάθε τρόπο την εκτέλεση των αρχαιολογικών έργων με αυτεπιστασία, από την ίδια την Αρχαιολογική Υπηρεσία (Εφορείες Αρχαιοτήτων της ΓΔΑΠΚ του ΥΠΠΟ). Η αυτεπιστασία εξασφαλίζει τη χρηστή και ορθή διαχείριση των πόρων και ούτως ή άλλως αποτελεί αδιαμφισβήτητα την πιο συμφέρουσα οικονομικά για το δημόσιο μέθοδο υλοποίησης, καθώς δεν προβλέπει εργολαβικά οφέλη, και σε κάθε περίπτωση είναι ασφαλής για τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους.
- Δεν υπάρχουν σήμερα ΝΠΔΔ εποπτευόμενα από το ΥΠΠΟ που να έχουν στους σκοπούς ή στις αρμοδιότητές τους τη διεξαγωγή σωστικών ανασκαφών, αναστηλώσεων, στερεώσεων, παρεμβάσεων, αναδείξεων, συντηρήσεων αρχαίων μνημείων, ούτε σχεδιασμού της διαχείρισης, της οργάνωσης και της λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων. Όλα τα παραπάνω αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα των Εφορειών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ. Αυτό αποκρύπτεται και από την αιτιολογική έκθεση και από το σχέδιο νόμου. Άραγε, για ποιον νομοθετεί το Υπουργείο Πολιτισμού;
(Σημειώνουμε ότι τα εποπτευόμενα ΝΠΔΔ του ΥΠΠΟ σήμερα είναι: ΟΔΑΠ, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Ακρόπολης).
- Για τα Μουσεία ΝΠΔΔ του Ν. 5021/2023: Αν η διάταξη αυτή αφορούσε μόνο τα μουσεία του Νόμου 5021 (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου), για τα οποία συμφωνούμε ότι θα πρέπει να εκτελούν με αυτεπιστασία τα έργα των εκθέσεων και των ψηφιακών τους εφαρμογών, προκύπτει το ερώτημα: Γιατί δεν το προέβλεψε αυτό το ΥΠΠΟ κατά την ψήφιση του Ν. 5021, που εισηγήθηκε στην Βουλή μόλις έναν χρόνο πριν; Ως Σύλλογος είχαμε θέσει και τότε το ζήτημα ότι ο Ν. 5021/2023 είναι ανεφάρμοστος και προβληματικός. Ο Ν. 5021/2023, ένα χρόνο μετά, έχει επιφέρει μόνο προβλήματα στη λειτουργία των πέντε μεγάλων αρχαιολογικών Μουσείων της χώρας (βλ. συνημμένες ανακοινώσεις για τα προβλήματα) και θα έπρεπε να καταργηθεί ώστε τα Μουσεία να ξαναγίνουν Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες της ΓΔΑΠΚ του ΥΠΠΟ.
- Σε κάθε περίπτωση, αν το ΥΠΠΟ ήθελε να νομοθετήσει για τα ΝΠΔΔ του Ν. 5021 (Μουσεία), τότε θα μπορούσε απλώς να διατυπωθεί ως εξής: «Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου του Ν. 5021, που εποπτεύονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, δύνανται να εκτελούν αρχαιολογικά έργα συμβατά με τους σκοπούς αυτών, απευθείας από τις αρμόδιες οργανικές μονάδες των φορέων τους, με αυτεπιστασία και απολογιστικά», όπως ο ΣΕΑ πρότεινε στην διαβούλευση.
- Η παρούσα διάταξη, όπως διατυπώνεται στο άρθρο 27, στην πραγματικότητα αποσκοπεί στην μετατροπή των μεγάλων αρχαιολογικών χώρων (όπως η Ακρόπολη, η Κνωσσός, οι Δελφοί, η Ολυμπία, οι Αιγές κ.ά.), σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, με διορισμένες κυβερνητικά Διοικήσεις (Διοικητικά Συμβούλια και Γενικούς Διευθυντές), χωρίς πειθαρχική ευθύνη, όπως αυτή που προβλέπεται για τους δημόσιους λειτουργούς. Θυμίζουμε ότι σε όλα τα ΔΣ των Μουσείων ΝΠΔΔ του Ν. 5021/2023 η Υπουργός Πολιτισμού έχει διορίσει εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου!
- Η δομή των οργανικών μονάδων του Υπουργείου αντικατοπτρίζει την αντίληψη για την ταυτότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Κύριος μοχλός της επιτυχημένης πολιτικής στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς υπήρξε ανέκαθεν ο ενιαίος χαρακτήρας της προστασίας των αρχαιοτήτων και όχι ο κατακερματισμός καθ΄ ύλην και κατά τόπο, που έχει και παλαιότερα επιχειρηθεί και επιχειρείται και από την τωρινή ηγεσία του ΥΠΠΟ. Η κεντρική, με ενιαία κριτήρια, προστασία των μνημείων είναι το κύριο, κατά το Σύνταγμα, πρόσταγμα του ΥΠΠΟ.
To οργανόγραμμα του Υπουργείου αποτελεί σημαντικό άξονα για την επίτευξη των στόχων και των στρατηγικών σκοπών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην κατεύθυνση της προαγωγής της επιστημονικής έρευνας, της ανεύρεσης, διάσωσης, προστασίας, ανάδειξης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς, και της εφαρμογής της αρχαιολογικής νομοθεσίας. Η δομή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας οφείλει να:
-Να ενισχύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, τον επιστημονικό και παιδευτικό ρόλο της.
-Να ενισχύει τον ρόλο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με παράλληλη θεσμική στήριξη της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας, μέσω κατάλληλων προσαρμογών που δεν θα αλλοιώνουν τον χαρακτήρα της, αλλά θα την εναρμονίζουν στα νέα δεδομένα.
-Να συνδεθεί με την κατάλληλη στελέχωση των Υπηρεσιών με μόνιμο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων στην κατεύθυνση κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων, ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή υλοποίηση του αρχαιολογικού έργου.
-Να συνοδεύεται από προκήρυξη για την κάλυψη των θέσεων ευθύνης με διαφάνεια και αντικειμενικά κριτήρια επιλογής που θα ανταποκρίνονται στο ειδικό έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Οι αρχαιολόγοι έχουν αποδείξει ότι αποτελούν ένα κλάδο δημόσιων λειτουργών που καθημερινά ασκεί το λειτούργημά του με αφοσίωση και υψηλό αίσθημα ευθύνης και η συμμετοχή του στον διάλογο για τα νομοσχέδια του Υπουργείου είναι εκ των ουκ άνευ. Οι αρχαιολόγοι του Υπουργείου, όπως αποδεικνύει το πολυσχιδές έργο μας, οραματιζόμαστε μια αρχαιολογική Υπηρεσία που δεν θα περιορίζει τον ρόλο της σε εκτελεστικό βραχίονα ενός γραφειοκρατικού δημόσιου τομέα, αλλά θα συνεχίσει να αποτελεί Υπηρεσία της κεντρικής διοίκησης που θέτει την προστασία και ανάδειξη των μνημείων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς στην πρωτοπορία των κοινωνικών πολιτικών.

Σε περίπτωση που τα αρχαιολογικά έργα ανατεθούν στη διαχείριση φορέων εκτός της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας διαφαίνεται η επικράτηση άλλων κριτηρίων στα έργα επί αρχαίων, όπως η μεγιστοποίηση του κέρδους των εργολάβων, οι φθηνότερες και ταχύτερες επεμβάσεις χωρίς ποιοτικά εχέγγυα, ακόμα και η αποσιώπηση της ύπαρξης αρχαίων όταν υπάρχουν αντίθετα ισχυρά συμφέροντα.

-Η ανάθεση του έργου των ανασκαφών σε άλλο φορέα, εκτός της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, άλλωστε, απαγορεύεται από το Σύνταγμα και τον Αρχαιολογικό Νόμο, νυν 4858/2021, που προβλέπει ρητά ότι οι σωστικές ανασκαφές διενεργούνται μόνο από την Αρχαιολογική Υπηρεσία (ενδεικτικά: άρθρο 7, 37, 40, 43 του Ν. 4858/2021), διασφαλίζοντας την προστασία των αρχαιοτήτων, ιδίως αυτών που έρχονται στο φως σε έργα τρίτων.
Το άρθρο 27 του σχεδίου νόμου του ΥΠΠΟ, με απαράδεκτο τρόπο, αποκρύπτει τις σχετικές διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου, παρότι τις τροποποιεί δολίως. Με το άρθρο 30, δίνεται εξουσιοδοτική διάταξη σε τρεις Υπουργούς να ρυθμίζουν όλα τα παραπάνω με Προεδρικό Διάταγμα: δίνεται δηλαδή η εξουσιοδότηση σε τρεις Υπουργούς να παραβιάσουν το Σύνταγμα!
Κατά τα ειωθότα, η Υπουργός Πολιτισμού φέρνει "κρυφές" και "περίεργες" διατάξεις για να μην υποστεί τη βάσανο της κοινοβουλευτικής συζήτησης, καθώς τόσο η διάταξη για τα 50+50 χρόνια εξαγωγής αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, όσο και η Συμφωνία για τη συλλογή Στερν συνάντησαν αντιδράσεις ακόμη και στην τότε κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ.
Μαζί με την ιδιωτικοποίηση των εισιτηρίων και των πωλητηρίων των αρχαιολογικών χώρων (άρθρα 17-18 του ίδιου νομοσχεδίου), την παράκαμψη του ΑΣΕΠ σε προσλήψεις (άρθρο 19), το Υπουργείο Πολιτισμού είναι έτοιμο να εκποιήσει κάθε τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς που φέρνει δημόσια έσοδα και να κατατμήσει μέχρι εξαφάνισης κάθε λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που προστατεύει τις αρχαιότητες και την πολιτιστική κληρονομιά.
Ζητάμε την απόσυρση των άρθρων αυτών.

Άρθρο 5
Πάγια θέση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι ότι σε όλα τα κεντρικά συμβούλια του ΥΠΠΟ (4858/2021) οφείλει να προεδρεύει Ανώτατος Δικαστικός και όχι πολιτικό πρόσωπο. Επιπλέον, τα μέλη του Συμβουλίου να επιλέγονται και να υποδεικνύονται από συλλογικούς φορείς (λχ τα Πανεπιστήμια) και όχι απευθείας από τον εκάστοτε Υπουργό (βλ. παρ. ια).
Επιπλέον, ενώ στο ΚΑΣ/ΚΣΝΜ μετέχει νομικός από το ΝΣΚ, στο νέο συμβούλιο ορίζεται να μετέχει "β) ένας (1) δικηγόρος με έμμισθη εντολή του Υπουργείου Πολιτισμού". Αυτό αποτελεί μείωση του κύρους του Συμβουλίου και κακή παρακαταθήκη για το μέλλον των Συμβουλίων του ΥΠΠΟ.
Στο ίδιο πνεύμα, εντύπωση προκαλεί στην παρ. θ ότι από το Λαογραφικό Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης, που έχει νομική μορφή ΝΠΔΔ https://www.culture.gov.gr/el/ministry/SitePages/viewyphresia.aspx?iID=1408&Type=publicsector, τον υπάλληλο που αναπληρώνει τον Διευθυντή του Μουσείου τον επιλέγει επίσης ο Υπουργός Πολιτισμού, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι καμία "αυτονομία" από την πολιτική ηγεσία δεν έχουν τα ΝΠΔΔ που εποπτεύονται από το ΥΠΠΟ, σε αντίθεση με τις κατά καιρούς και πρόσφατες εξαγγελίες.

Άρθρα 17-18-19
Μαζί με την ιδιωτικοποίηση των εισιτηρίων και των πωλητηρίων των αρχαιολογικών χώρων (άρθρα 17-18 του ίδιου νομοσχεδίου), την παράκαμψη του ΑΣΕΠ σε προσλήψεις (άρθρο 19), το Υπουργείο Πολιτισμού είναι έτοιμο να εκποιήσει κάθε τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς που φέρνει δημόσια έσοδα και να κατατμήσει μέχρι εξαφάνισης κάθε λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που προστατεύει τις αρχαιότητες και την πολιτιστική κληρονομιά.
Οι προσπάθειες άμεσης και έμμεσης ιδιωτικοποίησης του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κοστίζουν πολύ περισσότερο στον ελληνικό λαό και τον κρατικό προϋπολογισμό, αποφέροντας χειρότερες υπηρεσίες.

Συνημμένες ανακοινώσεις σχετικά με τον Ν. 5021 και τα Μουσεία ΝΠΔΔ

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Για το περιστατικό με την κλοπή καλωδίων από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην λειτουργία των μουσείων ΝΠΔΔ.

Αθήνα, 4/4/2024

Με αφορμή το περιστατικό κλοπής καλωδίων χαλκού από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, που έχει μετατραπεί σε ΝΠΔΔ με τον Ν. 5021/2023, ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων υπενθυμίζουν σε κάθε ενδιαφερόμενο και ενημερώνουν τους πολίτες ότι:
-Τα προβλήματα του Ν. 5021/2023, τα οποία είχαμε θέσει με συνεχείς ανακοινώσεις και κινητοποιήσεις διαρκώς διογκώνονται. Τα δήθεν "ευέλικτα" πέντε Μουσεία Νομικά Πρόσωπα με διορισμένα ΔΣ και διορισμένες Γενικές Διευθύντριες δεν έχουν καταφέρει καν να προσλάβουν ΙΔΟΧ φυλακτικό και άλλο προσωπικό για να λειτουργήσουν με το θερινό ωράριο από 1/4/2024. Βρισκόμαστε μπροστά στο παράδοξο τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι της ΓΔΑΠΚ, που η Υπουργός κατηγορούσε ως "αγκυλωμένους στην κρατική διοίκηση", να έχουν προσλάβει ΙΔΟΧ προσωπικό και να λειτουργούν με θερινό ωράριο από 1/4/2024, ενώ τα πέντε μεγάλα Μουσεία με τη νέα τους μορφή ως ΝΠΔΔ να μην έχουν βγάλει ακόμη ούτε την προκήρυξη πρόσληψης του προσωπικού και να λειτουργούν με το χειμερινό ωράριο, τουλάχιστον για όλο τον Απρίλιο, και μάλιστα με κλειστές περίπου τις μισές αίθουσες, κάτι που ποτέ δεν είχε συμβεί μέχρι την εφαρμογή του Νόμου 5021. Το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί έτι περαιτέρω καθώς στις 30 Απριλίου λήγουν και οι συμβάσεις των ΙΔΟΧ φυλακτικού και άλλου προσωπικού που ακόμη βαρύνουν τον προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ και το προσωπικό που απομένει ασφαλώς δεν επαρκεί για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών λειτουργίας, πόσο μάλλον για τη θερινή περίοδο.
-Ειδικά στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο τα προβλήματα υγιεινής, ασφάλειας και κακοδιοίκησης έχουν καταγγελθεί εδώ και μήνες προφορικά και εγγράφως από τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες του Μουσείου, τόσο στην Διοίκηση του Μουσείου όσο και στα σωματεία. Έχουμε γίνει αποδέκτες αναφορών δεκάδων συναδέλφων και έχουμε προσπαθήσει να βρούμε ευήκοα ώτα στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ούτε η Διοίκηση του ΒΧΜ ούτε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ έχουν ενδιαφερθεί για τα μείζονα ζητήματα που τίθενται από τους συναδέλφους εργαζόμενους και εργαζόμενες. Γνωρίζουν καλά η Διοίκηση του ΒΧΜ και η πολιτική ηγεσία με πόσους φύλακες και νυχτοφύλακες λειτουργεί το Μουσείο. Γνωρίζουν πολύ καλά τα πιεστικά προβλήματα και δεν έχουν κάνει κάτι για να τα θεραπεύσουν. Το τωρινό ιδιαιτέρως σοβαρό περιστατικό οφείλει να αποτελέσει καμπανάκι για να ακουστούν -επιτέλους- οι υπάλληλοι.
-Άλλη μια φορά που οι εργαζόμενοι και τα σωματεία προειδοποιούν και η κυβέρνηση τους αγνοεί. Όταν εγείρεται ζήτημα ασφάλειας σε μητροπολιτικό μουσείο της χώρας, το οποίο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης (επί της Βασιλίσσης Σοφίας), και ενώ οι εργαζόμενοι έχουν προειδοποιήσει σχετικά για τους κινδύνους, τα πράγματα είναι πολύ ανησυχητικά και επικίνδυνα όχι μόνο για τον πολιτισμό, αλλά τον ίδιο τον δημόσιο χώρο στην καρδιά της πρωτεύουσας. Τι επίπτωση θα έχει η μη λειτουργία κλιματισμού, λόγω της κλοπής, στους επισκέπτες του Μουσείου και στο μικροκλίμα που είναι απαραίτητο για την προστασία των εκθεμάτων; Πότε θα αποκατασταθεί το πρόβλημα και πώς, αφού η Διοίκηση του Μουσείου ακόμη δεν μπορεί να κάνει οικονομικές αναθέσεις; Τι θα γίνει με την επάρκεια του προσωπικού φύλαξης;
Για άλλη μια φορά επισημαίνουμε ότι η άρνηση της Διοίκησης του Μουσείου και του Υπουργείου Πολιτισμού, δια της αποσιώπησης, να ανταποκριθεί στις εκκλήσεις και προειδοποιήσεις των εργαζομένων, δεν αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση, καθώς τα προβλήματα παραμένουν και ζητούν επιτακτικά την επίλυσή τους από τους καθ’ ύλην αρμόδιους.

Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων
Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων
Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr

Αθήνα, 15/2/2024
Αρ. Πρωτ.: 70

Ο νόμος 5021 ένα χρόνο μετά

Στις 16/2/2023, δημοσιεύτηκε ο νόμος 5021/2023, με τον οποίο τα πέντε μεγάλα αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας μετατράπηκαν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και αποκόπηκαν από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Ένα χρόνο μετά η εμφανιζόμενη ως «μεταρρύθμιση» δεν έχει δικαιώσει κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους της. Αντιθέτως, η νέα μορφή των Μουσείων έχει προκαλέσει μόνο προβλήματα και οπισθοχωρήσεις στον επιστημονικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό ρόλο που επί χρόνια είχαν χαράξει τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας.

Με δημόσιες δηλώσεις της, η τότε και νυν Υπουργός Λ. Μενδώνη επαναλάμβανε σε όλους τους τόνους την ανάγκη για αλλαγή πλεύσης «με στόχο [τα Μουσεία] να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό κρατικό εναγκαλισμό σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας αυτοτέλεια, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους και ενισχύοντας την εξωστρέφειά τους χωρίς περιττή γραφειοκρατία» (Το Βήμα, 17.1.2021). Η σχετική ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου ανέφερε: «στόχος της μετατροπής είναι τα μουσεία, αξιοποιώντας τις τεχνικές διοίκησης και διαχείρισης επιχειρήσεων, επικοινωνίας και marketing, να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους με υιοθέτηση νέων στρατηγικών και αυτενέργεια». (22.12.2020).

Για δύο ολόκληρα χρόνια σύλλογοι εργαζομένων, ελληνικοί και διεθνείς φορείς πολιτισμού και προσωπικότητες τόνιζαν σε όλους τους τόνους τα σημαντικά ζητήματα που διακυβεύονται με μια τέτοια αλλαγή και την ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο. Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις το Σχέδιο Νόμου εισήχθη με μια αιτιολογική έκθεση που επαναλάμβανε τις δηλώσεις της Υπουργού ως βασικούς στόχους για τη σκοπιμότητα της μετατροπής και χωρίς καμία τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας για το μέλλον των πέντε εμβληματικών μουσείων της χώρας. Ο ίδιος ο νόμος χρειάστηκε δύο φορές τροποποίηση (με τροπολογίες που ψηφίστηκαν στους Ν. 5039/2023 και 5079/2023) σε διάστημα ενός χρόνου και πριν καν τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, κάτι που αποτελεί de facto ομολογία αποτυχίας.

Ας δούμε τι συμβαίνει με τους περίφημους στόχους του νόμου 5021/2023 έναν χρόνο μετά:

-Τα Μουσεία σήμερα λειτουργούν με τις μισές αίθουσες κλειστές! Από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από τις 64 αριθμημένες αίθουσες, ανοιχτές είναι μόνον οι 27. Κάποιες Κυριακές ανοίγει η Αιγυπτιακή Συλλογή, η Κυκλαδική και η Νεολιθική αίθουσα, που παραμένουν κλειστές τις καθημερινές. Ερμητικά κλειστές ως τον Απρίλιο θα παραμένουν οι αίθουσες των Συλλογών Αγγείων, Μικροτεχνίας, Σταθάτου, Σερπιέρη-Βλαστού, Κυπριακή, το σύνολο της Συλλογής Χαλκών (πλην του Μηχανισμού των Αντικυθήρων). Είναι απορίας άξιον τι είδους επισκόπηση της αρχαιότητας αποκομίζουν οι χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες των σχολικών επισκέψεων, που ως γνωστόν προσέρχονται στο ΕΑΜ στους χειμερινούς μήνες, μεταξύ Δευτέρας και Παρασκευής! Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το οποίο αμέσως μετά τη μετατροπή του σε «ευέλικτο» ΝΠΔΔ, έμεινε για μήνες χωρίς κλιματισμό για επισκέπτες και υπαλλήλους εν μέσω θέρους, σήμερα λειτουργούν μόνο οι αίθουσες του ισογείου. Όλες οι αίθουσες του πρώτου ορόφου του Μουσείου παραμένουν κλειστές, και μόνο μία (τοιχογραφίες) είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης η περιοδική έκθεση του 2023 δεν είναι ανοιχτή στους επισκέπτες, αίθουσες της μόνιμης έκθεσης είναι κλειστές, ενώ το Μουσείο που μέχρι πέρσι ήταν όλες τις μέρες ανοιχτό, τώρα παραμένει κλειστό μία μέρα την εβδομάδα. Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, εκτός από τις κλειστές αίθουσες (περισσότερες από τις μισές), οι επισκέπτες αντικρύζουν και την έλλειψη καθαριότητας, καθώς δεν υπήρξε σύμβαση με συνεργείο καθαριότητας ήδη από το 2023, και μία εργαζόμενη επιφορτίζεται την καθαριότητα όλων των χώρων του Μουσείου. Στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης δεν λειτουργεί πλέον ούτε το καφέ του Μουσείου.

Μέχρι (τουλάχιστον) τον Απρίλη 2024, και το προσωπικό ΙΔΟΧ των τάχα «αυτόνομων» Μουσείων πληρώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ τα εισιτήρια, τα πωλητήρια και τα αναψυκτήρια παραμένουν στην διαχείριση του ΟΔΑΠ, ο οποίος μάλιστα έχει προχωρήσει σε μακροχρόνιες μισθώσεις των αναψυκτηρίων, αμέσως μετά την ψήφιση του Νόμου 5021/2023, αποδεικνύοντας ότι τα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και «αυτονομίας» των Μουσείων ήταν απλώς στάχτη στα μάτια.

-Όλες οι δράσεις που έγιναν ή εγκαινιάστηκαν το 2023 είχαν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους όταν τα Μουσεία ήταν ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (ΓΔΑΠΚ) και βέβαια χρηματοδοτήθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις έφερε σε πέρας το προσωπικό των Μουσείων: Η έκθεση Ars Theatralis στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (μάλιστα η αλλαγή καθεστώτος του Μουσείου είχε ως αποτέλεσμα η συγκεκριμένη έκθεση να ανοίξει τις πύλες της μήνες μετά τον αρχικό προγραμματισμό!). Η επετειακή έκθεση για τα 60 χρόνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2022 και θα μείνει ανοιχτή ως τον Μάρτιο 2024, όπως και το προγραμματισμένο τριήμερο ομώνυμο συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε το 2023, υλοποιήθηκε από το Μουσείο ως ειδική περιφερειακή Υπηρεσία. Επιπλέον, το 2023 ολοκληρώθηκαν τα 4 έργα ΕΣΠΑ 2014-2020 για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του μουσείου, προϋπολογισμού 994.643€, που εκπονήθηκαν το 2020-2023. Η έκθεση «Κειμήλια Ομορφιάς», με έργα ιαπωνικής τέχνης που χρονολογούνται από το 4000 π.Χ. έως το 600 μ.Χ., που εγκαινιάστηκε το 2023 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, είναι αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας και εξωστρέφειας του Μουσείου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Μουσείων του ΥΠΠΟ, σε εξέλιξη από το 2016. Η ψηφιακή αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών σε 6 γλώσσες, που παρουσιάστηκε επίσης στο τέλος του 2023, είναι ένα έργο που σχεδίασε και υλοποίησε το προσωπικό του Μουσείου από τους τελευταίους μήνες του 2020, με την μέθοδο της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας και χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 (προϋπολογισμός: 1,5 εκατ. ευρώ).

Εκτός από το να παρίστανται στα εγκαίνια έργων στα οποία δεν είχαν καμία συμβολή, τα νέα Διοικητικά Συμβούλια των Μουσείων δεν έχουν παρουσιάσει κανένα όραμα για το έργο των Μουσείων. Παρά την δυσανάλογα μεγάλη προβολή κάποιων από τους προέδρους των ΔΣ στα ΜΜΕ, και τους ψεύτικους διθυράμβους για «νέα εποχή» των Μουσείων, το μόνο για το οποίο έχουν μιλήσει είναι οι προθέσεις τους για τα εστιατόρια ή κυβερνητικές πρωτοβουλίες συνεργασιών που απλώς τα τάχα μουσεία θα κληθούν να υπηρετήσουν πειθήνια.

Αντιθέτως, τα μέλη των ΔΣ των Μουσείων επιδεικνύουν ασύγγνωστη άγνοια για βασικά ζητήματα μουσειακού σχεδιασμού και μουσειακών πρακτικών, φτάνοντας να ασκούν λογοκρισία στο επιστημονικό έργο, όταν βέβαια δεν προκαλούν με τις δημόσιες δηλώσεις τους (βλ. την από 25-8-2023 ανακοίνωση ΣΕΑ με τίτλο: «Θα αποπεμφθεί ο Ι. Γρυσπολάκης από τη θέση του προέδρου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου για τις απαράδεκτες ρατσιστικές δηλώσεις του;»).

-Τα «ευέλικτα» Μουσεία ΝΠΔΔ από 1/1/2024 δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν καμία δαπάνη. Οι προϋπολογισμοί των πέντε Μουσείων για το 2024, που είναι αποκλειστική ευθύνη των διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων, έχουν εγκριθεί μόνο σε δύο από τα πέντε Μουσεία ΝΠΔΔ. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένοι προϋπολογισμοί, ενώ βρισκόμαστε στα μέσα Φεβρουαρίου, σημαίνει ότι καμία δαπάνη δεν μπορεί να γίνει ακόμη για το 2024, για πιεστικά ζητήματα όπως η καθαριότητα, οι εκθέσεις, οι συντηρήσεις εξοπλισμού, οι επισκευές κ.ά. Ούτε καν σε αυτό το θέμα δεν κατάφεραν τα διορισμένα ΔΣ να επιτελέσουν τις αρμοδιότητές τους εμπρόθεσμα και ολοκληρωμένα.

Ακόμη και στα Μουσεία με εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, δεν έχουν μπορέσει να πραγματοποιηθούν δαπάνες από 1/1/2024, με το καθεστώς των ΝΠΔΔ, παρά τις απευθείας αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες λογιστικών και νομικών υπηρεσιών στις οποίες προχώρησαν το 2023 τα Διοικητικά Συμβούλια (και τις οποίες πλήρωσε ο κρατικός προϋπολογισμός). Βεβαίως θα συνεχίσει να πληρώνει ο κρατικός προϋπολογισμός, όπως αποδεικνύεται από τους δύο ήδη εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, όπου τα έξοδα των Μουσείων φαίνεται να έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το παρελθόν. Η έγκριση των προϋπολογισμών αυτών από την Υπουργό Πολιτισμού, αποτελεί πραγματική πρόκληση, καθώς όλα τα προηγούμενα χρόνια το ΥΠΠΟ άφηνε τα Μουσεία με τη μισή χρηματοδότηση και στελέχωση, απαξίωνε και λοιδορούσε το έργο τους, για να δικαιολογήσει τη μετατροπή σε ΝΠΔΔ, που θα κοστίζει τα διπλάσια στον ελληνικό λαό.

Με τον ίδιο τρόπο, το προσωπικό των Μουσείων ουδέποτε αμείφθηκε για τις υπερωρίες και την υπερεργασία του για το στήσιμο των εκθέσεων, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την επιστημονική παραγωγή με διεθνές αντίκρυσμα, αντιθέτως, για τις αμοιβές και αποζημιώσεις των απευθείας διορισμένων από την Υπουργό Προέδρων, Αντιπροέδρων, μελών των Διοικητικών Συμβουλίων και των Γενικών Διευθυντριών, ασμένως εκδόθηκαν οι σχετικές ΚΥΑ Υπουργού Οικονομικών και Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 897/ΥΟΔΔ/30-8-2023 και 462/ΥΟΔΔ/19-5-2023 αντίστοιχα).

Και ενώ τα μουσεία δεν έχουν ακόμα αποκτήσει Οργανισμούς (παρά την παρέλευση και της προθεσμίας που έθετε ο Ν. 5021) και οι υπηρετούντες υπάλληλοι αναμένουν ακόμη την κατανομή των οργανικών τους θέσεων (παρότι αυτό όφειλε να έχει γίνει αμέσως μετά την ψήφιση του 5021/2023), το ΥΠΠΟ αίφνης ανακάλυψε τις κενές οργανικές θέσεις και «βιάζεται» να καλύψει τα κενά σε προσωπικό των δήθεν «οικονομικά αυτοτελών» μουσείων από τον προϋπολογισμό του κράτους, κάτι που αμελούσε να πράξει επί χρόνια.

Είναι προκλητικό ότι, όσα χρόνια ο ΣΕΑ επεσήμαινε τα κενά που έχουν προκύψει από τις συνταξιοδοτήσεις σε όλες τις Υπηρεσίες της χώρας, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού μας χλεύαζε λέγοντας ότι «όλο το προσωπικό έχει μαζευτεί στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη», ενώ τώρα ενθαρρύνει την απόσπαση υπαλλήλων από τις υποστελεχωμένες Εφορείες Αρχαιοτήτων της περιφέρειας προς τα μεγάλα μουσεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Είναι προκλητικό ότι επί 4 χρόνια η υπηρεσιακή ιεραρχία του Υπουργείου απαγόρευσε ουσιαστικά τις αποσπάσεις εντός του ΥΠΠΟ, απαγόρευσε τις μεταθέσεις υπαλλήλων από τα Μουσεία που αιτήθηκαν να πάνε σε άλλες υπηρεσίες και στην περιφέρεια, ενώ τώρα αναγνωρίζει ότι και υπάρχει και μπορεί να εφαρμοστεί ενδοϋπουργική απόσπαση, μόνο όμως επειδή το ζήτησαν τα διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια! Η έκδοση δύο προκηρύξεων για πλήρωση κενών θέσεων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (αρ. 37006/ΑΔΑ 6ΓΨΜ46ΝΚΟΤ-2ΥΖ και αρ.38040/ΑΔΑ 6ΑΟΑ46ΝΚΟΤ-4ΜΒ) με αποσπάσεις από το σύνολο των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κατανομή του προσωπικού, οι προσλήψεις και οι αποσπάσεις στο Υπουργείο Πολιτισμού δεν ακολουθούν κανέναν κανόνα χρηστής διοίκησης ή ορθολογικό υπολογισμό των πραγματικών αναγκών των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ και των μνημείων, αλλά μόνο τις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας και των «αρεστών» διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων και Γενικών Διευθυντριών.

Είναι προφανές από όλα τα παραπάνω ότι η πολυδιαφημισμένη «οικονομική αυτοτέλεια» αποτελούσε μια κούφια εξαγγελία, ιδιαίτερα αν υπολογίσει κανείς την αναμενόμενη τεράστια αύξηση εξόδων από τους μισθούς, τις αποζημιώσεις και τα επιδόματα ευθύνης που προβλέπουν τα τεράστια οργανογράμματα των μουσείων, όταν αυτά εγκριθούν, δαπάνες που θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι Έλληνες πολίτες.

-Όλα αυτά τα πληρώνουν πολλαπλά οι επισκέπτες των μουσείων: Ενώ στις εξαγγελίες το ΥΠΠΟ τοποθετούσε ψηλά στην ατζέντα του το θέμα της εξωστρέφειας και της επικοινωνίας-σύνδεσης των μουσείων με την κοινωνία, οι δράσεις εξωστρέφειας που υλοποιούσαν τα Μουσεία πριν τον Ν. 5021 δωρεάν, είτε έπαψαν να γίνονται, είτε γίνονται πλέον με εισιτήριο. Οι συναυλίες κλασικής μουσικής στο ΑΜΘ, θεσμός που καθιερώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, γίνονται πλέον με εισιτήριο και μάλιστα με τα έσοδα των εισιτήριων να εισπράττονται εξολοκλήρου από τον συνεργαζόμενο φορέα (ΚΟΘ), χωρίς το μουσείο να λαμβάνει για την παραχώρηση του χώρου του τέλη. Το ΔΣ του ΜΒΠ «δεν κατανοεί» γιατί χρειάζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα που γίνονται δωρεάν στους μαθητές των σχολείων. Και βέβαια το ίδιο το ΥΠΠΟ έδωσε το «σύνθημα» για αύξηση στα εισιτήρια των Μουσείων ΝΠΔΔ που πρόκειται να υλοποιηθούν σύντομα, με αποφάσεις των ΔΣ.

Παρότι το ΥΠΠΟ επί χρόνια φρόντισε τα Μουσεία να μη στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό στους τομείς Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Επικοινωνίας και Προβολής (ακόμα και η πρόσληψη προσωπικού ΙΔΟΧ αυτών των κλάδων δεν λάμβανε έγκριση από τις κεντρικές υπηρεσίες), το επιστημονικό προσωπικό των μουσείων φρόντιζε πάντοτε να κοινωνικοποιεί με πολλούς τρόπους το έργο του. Σήμερα, τα διορισμένα ΔΣ φαίνονται πανέτοιμα να αναθέσουν χιλιάδες ευρώ σε ιδιωτικές εταιρίες επικοινωνίας για να τους διαμορφώσουν την «επικοινωνιακή πολιτική» και το «δημόσιο προφίλ» τους. Με προτεραιότητα όχι την προβολή του επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου των Μουσείων, αλλά την προβολή του έργου των ίδιων των Διοικητικών Συμβουλίων!

-Η «μείωση της γραφειοκρατίας» αποδείχτηκε διοικητικός Γολγοθάς. Αντί να μειωθεί η γραφειοκρατία, αυτή υπερδιπλασιάστηκε. Να μην ξεχνάμε ότι τα Μουσεία ξαναγύρισαν, άμα τη εφαρμογή του νόμου και εν έτει 2023, στο χειρόγραφο πρωτόκολλο. Με τη δομή του ΝΠΔΔ σήμερα απαιτούνται: διπλή πρωτοκόλληση για την πλειονότητα της αλληλογραφίας (πρωτόκολλο μουσείου και πρωτόκολλο ΥΠΠΟ), επιπλέον κατάρτιση εισηγητικών φακέλων προς τα ΔΣ των μουσείων, γνωμοδότηση ΔΣ, πρακτικά ΔΣ, έκδοση των σχετικών αποφάσεων και στη συνέχεια, κατά περίπτωση, αποστολή στο ΚΑΣ για γνωμοδότηση και έκδοση απόφασης από το ΥΠΠΟ.

Η μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση των Οργανισμών των μουσείων, αλλά και των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων, έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια γκρίζα ζώνη στην οποία κινούνται οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την έκδοση διοικητικών πράξεων και τον τελικό υπογράφοντα αυτών, αλλά και σοβαρά θέματα ακυρότητας ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις με οικονομικό αντικείμενο, όπως οι αποφάσεις που σχετίζονται με την παραχώρηση χρήσης χώρων, τα τέλη για τα πνευματικά δικαιώματα χρήσης εικόνων, κινηματογραφήσεων κ.λπ.

Ταυτόχρονα στη λειτουργία των Μουσείων ΝΠΔΔ καταστρατηγείται κάθε έννοια χρηστής διοίκησης και διαφάνειας, καθώς τα ΔΣ λειτουργούν χωρίς γνωστοποίηση της ημερησίας διάταξης των συνεδριάσεων τους, χωρίς ανάρτηση των πρακτικών τους στη Διαύγεια, με παράλειψη ανάρτησης ή πλημμελή ανάρτηση πράξεων στο Διαύγεια, αναρμόδια τελική υπογραφή διοικητικών πράξεων από τις Γενικές Διευθύντριες, συνεχείς απευθείας αναθέσεις έργων και δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς συνεργάτες. Ακόμη και ποσό για γραμματεία του Προέδρου έχει περιληφθεί σε προϋπολογισμό Μουσείου, αποδεικνύοντας τις προτεραιότητες των διορισμένων Διοικήσεων και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν το δημόσιο χρήμα, χωρίς καμία λογική λογοδοσίας.

Κάθε έννοια ορθής διοίκησης καταστρατηγείται συστηματικά με ακραία αυταρχικές συμπεριφορές, απαξίωση προσωπικού των μουσείων, ιδίως του επιστημονικού, περιφρόνηση σε νομοθεσία και κανονισμούς, και αποδιοργάνωση της λειτουργίας των Μουσείων, από πρόσωπα που βρέθηκαν στις διοικήσεις των Μουσείων ΝΠΔΔ λόγω ευνοιοκρατίας και όχι λόγω προσόντων.

Ο ένας χρόνος των Μουσείων ΝΠΔΔ απέδειξε στους ανθρώπους που εργάζονταν και εργάζονται σε αυτά ότι οι νέες διοικήσεις δεν έχουν τη σχετική εμπειρία ή τεχνογνωσία, αγνοούν βασικά στοιχεία προετοιμασίας των εκθέσεων και ενεργούν ως «δημογεροντία» που απευθύνεται σε «κολίγους». Οι νέες διοικήσεις των Μουσείων εφάρμοσαν σχέδιο αποκλεισμού των εργαζομένων από το ίδιο το αντικείμενο και το καθηκοντολόγιό τους, επιχειρώντας να απαξιώσουν το έργο, την επιστημονική επάρκεια και τη διοικητική τους ικανότητα. Διευθύντριες των Μουσείων υποβιβάστηκαν χωρίς καν διοικητική πράξη, ακόμη και αυτές που είχαν περάσει από διαδικασία επιλογής μέσω κρίσης. Η υποτονική παραγωγή δράσεων σε σχέση με το παρελθόν, η μη ύπαρξη εγκεκριμένου εκθεσιακού προγράμματος σε κανένα από τα Μουσεία ΝΠΔΔ καταδεικνύουν φανερά την προβληματική κατάσταση που έχει φέρει ο νόμος 5021 και η υποβιβασμός των μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών μουσείων σε κυβερνητικά υποχείρια.

Ένα χρόνο μετά, όλα τα αιτήματα που έθετε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και οι εργαζόμενοι/εργαζόμενες στα Μουσεία ενάντια στον Ν. 5021, παραμένουν επίκαιρα και -δυστυχώς- δικαιωμένα. Τα επιχειρήματα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και δήθεν «εκσυγχρονισμού» των πέντε μεγάλων Μουσείων αποδεικνύονται προπέτασμα καπνού, που χρησίμευε μόνο για να κρύψει τον μοναδικό στόχο της θεσμικής εκτροπής: τον διορισμό από την κυβέρνηση, με μόνη απόφαση της Υπουργού, δοτών οργάνων διοίκησης στα πέντε μεγάλα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία, και την αποκοπή τους από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Ως μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων συνεχίζουμε να παλεύουμε για την επαναφορά των δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων στον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με την προσφυγή μας μαζί με άλλα σωματεία στο Συμβούλιο της Επικρατείας και με τις καθημερινές μας δράσεις.