.png)
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αθήνα, 27/11/2023
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αποχαιρετά σήμερα με συντριβή την Επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων, Αγγέλικα Σ. Ντούζουγλη, μία σπουδαία επιστήμονα που άνοιξε νέους δρόμους στην έρευνα καθιερώνοντας πρωτίστως την ελληνική ορολογία στον τομέα της Προϊστορικής Αρχαιολογίας του τόπου μας. Η Αγγέλικα Ντούζουγλη, ως υπότροφος του D.A.A.D. στο Πανεπιστήμιο Ruprecht - Karls Universität της Χαϊδελβέργης, πλάι στον σπουδαίο Vladimir Milojcic και αργότερα τον καθηγητή Harald Hauptmann, εμβάθυνε στη μελέτη της Νεολιθικής και Χαλκολιθικής Εποχής και ειδικότερα της Χειροποίητης Κεραμεικής, που αποτέλεσε και το θέμα της Διδακτορικής της Διατριβής με θέμα: Άρια Αργολίδος: Χειροποίητη κεραμεική της Νεότερης Νεολιθικής και Χαλκολιθικής Εποχής. Η δημοσίευσή της, από τα Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου (Αθήνα 1998), αποτελεί έως σήμερα ένα πολύτιμο εγχειρίδιο όχι μόνον για την Προϊστορική Αρχαιολογία της Αργολίδας και της Νεολιθικής περιόδου στην Ελλάδα, αλλά και έναν χρήσιμο οδηγό για την Ελληνική ορολογία της Προϊστορίας και τη μέθοδο μελέτης της από τους νεώτερους αρχαιολόγους.
Σημαντικό υπήρξε το έργο της στις Αρχαιολογικές Υπηρεσίες όπου άσκησε με θαυμαστή οργανωτικότητα και ιδιαίτερο ζήλο τα καθήκοντά της, όπως την Ζ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων-Αρχαίας Ολυμπίας, την Δ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων-Ναύπλιο, την Εφορεία Παλαιανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, ενώ μεγάλη ήταν η προσφορά της στην Ήπειρο, στην τότε ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ιωάννινα), όπου υπηρέτησε ως Αναπληρώτρια και ως Προϊσταμένη, με αρμοδιότητες στους νομούς Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας και στη συνέχεια ως Διευθύντρια στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ηπειρωτικών Σπουδών, με χωρική αρμοδιότητα στην Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα και τα Ιόνια νησιά.
Από την έντονη ανασκαφική της δραστηριότητα αξίζει να αναφέρουμε τη συμμετοχή της στην σπουδαία και υποδειγματική ανασκαφή του Ινστιτούτου Προϊστορίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης στα Πευκάκια Θεσσαλίας, στις ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην ακρόπολη της Τίρυνθας και την εκεί ενασχόλησή της με την κεραμεική, την επίβλεψη της ανασκαφής της Ύστερης Νεολιθικής και Πρωτοχαλκής Εποχής στην ακρόπολη Κιάφα Θίτι Αττικής, σε συνεργασία με την Καναδική Σχολή Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Marburg και αργότερα τις ανασκαφές σε χώρους αρμοδιότητας ΙΒ΄ ΕΠΚΑ, στην Άρτα, τη Νικόπολη, τη Λευκάδα και τα Ιωάννινα. Ως συνδιευθύντρια της ανασκαφής Εφορείας Σπηλαιολογίας – Παλαιοανθρωπολογίας το 1985 – 86 και 1994 στο Σπηλαίο Ζα Νάξου, μαζί με τον σύντροφο της ζωής της Επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων Κώστα Ζάχο, συνέβαλαν στην κατανόηση πολλών τομέων της μελέτης των Σπηλαίων στο Αιγαίο και των προβλημάτων χρονολόγησης της Τελικής Νεολιθικής και της Πρωτοκυκλαδικής εποχής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στο χωριό Δολιανά Ιωαννίνων αποκάλυψε τα λείψανα δαπέδου καλύβας της Τελικής Νεολιθικής περιόδου, φανερώντας τον άγνωστο έως τότε πλούτο σχημάτων και διακοσμητικών θεμάτων της κεραμικής της περιόδου αυτής, αλλά και τη σημασία της μελέτης βοτανολογικών καταλοίπων και οστών ζώων. Από το 1994-1997 διηύθυνε την ανασκαφή του αρχαίου νεκροταφείου και οικισμού στη θέση Λιατοβούνι Κόνιτσας, με την αποκάλυψη 103 τάφων που χρονολογούνται από την ΥΕ ΙΙΙ Γ εποχή (1200-1150 π.Χ.) έως το α΄ μισό του 4ου π.Χ. αι. Η εγχώρια χειροποίητη «αμαυρόχρωμη βορειοδυτική γεωμετρική κεραμική», τα εισηγμένα πήλινα και χάλκινα αγγεία και τα κοσμήματα και οι ομοιότητες με τον ταυτόσημο οικισμό στο δυτικό Ζαγόρι, άνοιξαν νέους δρόμους για την αρχαιολογία της περιοχής. Σπουδαία επίσης για τη μελέτη της Ηπείρου υπήρξε το 2005 και η συμμετοχή της στην αρχαιολογική αποστολή της ΙΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην αρχαία Αντιγόνεια της Βορείου Ηπείρου, της πόλης που κτίστηκε από τον Βασιλιά των Μολοσών Πύρρο.
Πλούσια ήταν και η δράση της στην οργάνωση Μουσείων και Εκθέσεων, όπως εκθέσεις με ποικίλο περιεχόμενο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων από το 1988 έως το 2004. Η Περιοδική Έκθεση "Νεολιθική Ήπειρος" έδειξε τη σημασία της ερμηνείας των ανασκαφών στις θέσεις Δολιανά και Γούβες, της περισυλλογής εργαλείων από ορεινές περιοχές, της συστηματικής ανάλυσης της κεραμεικής αλλά και των ραδιοχρονογήσεων. Το 1999 η Αγγέλικα Ντούζουγλη εγκαινίασε το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας, στο οποίο παρουσίασε με πρωτότυπο τρόπο και υποενότητες τη χρονική περίοδο από την Παλαιολιθική εποχή έως τους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας.
Μέσα από το πολυσχιδές έργο της Αγγέλικας Ντούζουγλη αποτυπώνεται η αγωνία των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας να θέσουν τα θεμέλια νέων δρόμων στην επιστημονική έρευνα, να ερμηνεύουν τις ανασκαφές μέσα από εκθέσεις στα Μουσεία αλλά και τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, δουλεύοντας πέρα από τα ωράρια και παρά τις καθημερινές δυσκολίες, εξυπηρετώντας παράλληλα τους Έλληνες πολίτες μέσα από την πιεστική καθημερινή γραφειοκρατία, συνήθως με ελάχιστα μέσα, με πολλές δυσκολίες και εμπόδια. Το έργο τους όμως παραμένει πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, αποτυπωμένο σε αναρίθμητα δημόσια έγγραφα, ημερολόγια ανασκαφής, καταλόγους καταγραφής, αρχείο φωτογραφιών και σχεδίων, που μαζί με τις δημοσιεύσεις, μονογραφίες ή σημαντικά άρθρα και συμμετοχές σε συνέδρια, φανερώνουν τον σπουδαίο και ηρωικό θα μπορούσαμε να πούμε ρόλο του Έλληνα Αρχαιολόγου, που δεν ξεχνιέται ποτέ και αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για τους επόμενους, όσες δυσκολίες και όσα λιγοστά μέσα κι αν έχουν, ακριβώς όπως η αλησμόνητη Αγγέλικα Ντούζουγλη, μία σπουδαία επιστήμων και ένας όμορφος άνθρωπος.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει τα θερμά συλληπητήριά του στον αγαπημένο της σύντροφο στη ζωή και στην αρχαιολογία, στην Εφορεία και στο σπίτι, τον συνάδελφο Κωνσταντίνο Ζάχο, επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων και του εύχεται να είναι γερός και δυνατός να συνεχίζει το δικό του εξίσου πολυσχιδές επιστημονικό έργο.
Στη μνήμη της αξέχαστης Αγγέλικας Ντούζουγλη η οικογένεια αντί στεφάνου επιθυμεί την κατάθεση χρημάτων στο Σωματείο Ερευνών Νικόπολης: AIpha Bank, αρ. λογαριασμού: GR2201404000400002002014036.
Η Αγγέλικα Ντούζουγλη εξέδωσε τρεις μονογραφίες, επιμελήθηκε δύο μνημειώδεις αρχαιολογικές εκδόσεις και δημοσίευσε 31 επιστημονικά άρθρα και 29 εκθέσεις αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών στο Αρχαιολογικό Δελτίο.
Μονογραφίες:
Σημαντικό υπήρξε το έργο της στις Αρχαιολογικές Υπηρεσίες όπου άσκησε με θαυμαστή οργανωτικότητα και ιδιαίτερο ζήλο τα καθήκοντά της, όπως την Ζ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων-Αρχαίας Ολυμπίας, την Δ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων-Ναύπλιο, την Εφορεία Παλαιανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, ενώ μεγάλη ήταν η προσφορά της στην Ήπειρο, στην τότε ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ιωάννινα), όπου υπηρέτησε ως Αναπληρώτρια και ως Προϊσταμένη, με αρμοδιότητες στους νομούς Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας και στη συνέχεια ως Διευθύντρια στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ηπειρωτικών Σπουδών, με χωρική αρμοδιότητα στην Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα και τα Ιόνια νησιά.
Από την έντονη ανασκαφική της δραστηριότητα αξίζει να αναφέρουμε τη συμμετοχή της στην σπουδαία και υποδειγματική ανασκαφή του Ινστιτούτου Προϊστορίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης στα Πευκάκια Θεσσαλίας, στις ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην ακρόπολη της Τίρυνθας και την εκεί ενασχόλησή της με την κεραμεική, την επίβλεψη της ανασκαφής της Ύστερης Νεολιθικής και Πρωτοχαλκής Εποχής στην ακρόπολη Κιάφα Θίτι Αττικής, σε συνεργασία με την Καναδική Σχολή Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Marburg και αργότερα τις ανασκαφές σε χώρους αρμοδιότητας ΙΒ΄ ΕΠΚΑ, στην Άρτα, τη Νικόπολη, τη Λευκάδα και τα Ιωάννινα. Ως συνδιευθύντρια της ανασκαφής Εφορείας Σπηλαιολογίας – Παλαιοανθρωπολογίας το 1985 – 86 και 1994 στο Σπηλαίο Ζα Νάξου, μαζί με τον σύντροφο της ζωής της Επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων Κώστα Ζάχο, συνέβαλαν στην κατανόηση πολλών τομέων της μελέτης των Σπηλαίων στο Αιγαίο και των προβλημάτων χρονολόγησης της Τελικής Νεολιθικής και της Πρωτοκυκλαδικής εποχής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στο χωριό Δολιανά Ιωαννίνων αποκάλυψε τα λείψανα δαπέδου καλύβας της Τελικής Νεολιθικής περιόδου, φανερώντας τον άγνωστο έως τότε πλούτο σχημάτων και διακοσμητικών θεμάτων της κεραμικής της περιόδου αυτής, αλλά και τη σημασία της μελέτης βοτανολογικών καταλοίπων και οστών ζώων. Από το 1994-1997 διηύθυνε την ανασκαφή του αρχαίου νεκροταφείου και οικισμού στη θέση Λιατοβούνι Κόνιτσας, με την αποκάλυψη 103 τάφων που χρονολογούνται από την ΥΕ ΙΙΙ Γ εποχή (1200-1150 π.Χ.) έως το α΄ μισό του 4ου π.Χ. αι. Η εγχώρια χειροποίητη «αμαυρόχρωμη βορειοδυτική γεωμετρική κεραμική», τα εισηγμένα πήλινα και χάλκινα αγγεία και τα κοσμήματα και οι ομοιότητες με τον ταυτόσημο οικισμό στο δυτικό Ζαγόρι, άνοιξαν νέους δρόμους για την αρχαιολογία της περιοχής. Σπουδαία επίσης για τη μελέτη της Ηπείρου υπήρξε το 2005 και η συμμετοχή της στην αρχαιολογική αποστολή της ΙΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην αρχαία Αντιγόνεια της Βορείου Ηπείρου, της πόλης που κτίστηκε από τον Βασιλιά των Μολοσών Πύρρο.
Πλούσια ήταν και η δράση της στην οργάνωση Μουσείων και Εκθέσεων, όπως εκθέσεις με ποικίλο περιεχόμενο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων από το 1988 έως το 2004. Η Περιοδική Έκθεση "Νεολιθική Ήπειρος" έδειξε τη σημασία της ερμηνείας των ανασκαφών στις θέσεις Δολιανά και Γούβες, της περισυλλογής εργαλείων από ορεινές περιοχές, της συστηματικής ανάλυσης της κεραμεικής αλλά και των ραδιοχρονογήσεων. Το 1999 η Αγγέλικα Ντούζουγλη εγκαινίασε το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας, στο οποίο παρουσίασε με πρωτότυπο τρόπο και υποενότητες τη χρονική περίοδο από την Παλαιολιθική εποχή έως τους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας.
Μέσα από το πολυσχιδές έργο της Αγγέλικας Ντούζουγλη αποτυπώνεται η αγωνία των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας να θέσουν τα θεμέλια νέων δρόμων στην επιστημονική έρευνα, να ερμηνεύουν τις ανασκαφές μέσα από εκθέσεις στα Μουσεία αλλά και τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, δουλεύοντας πέρα από τα ωράρια και παρά τις καθημερινές δυσκολίες, εξυπηρετώντας παράλληλα τους Έλληνες πολίτες μέσα από την πιεστική καθημερινή γραφειοκρατία, συνήθως με ελάχιστα μέσα, με πολλές δυσκολίες και εμπόδια. Το έργο τους όμως παραμένει πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, αποτυπωμένο σε αναρίθμητα δημόσια έγγραφα, ημερολόγια ανασκαφής, καταλόγους καταγραφής, αρχείο φωτογραφιών και σχεδίων, που μαζί με τις δημοσιεύσεις, μονογραφίες ή σημαντικά άρθρα και συμμετοχές σε συνέδρια, φανερώνουν τον σπουδαίο και ηρωικό θα μπορούσαμε να πούμε ρόλο του Έλληνα Αρχαιολόγου, που δεν ξεχνιέται ποτέ και αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για τους επόμενους, όσες δυσκολίες και όσα λιγοστά μέσα κι αν έχουν, ακριβώς όπως η αλησμόνητη Αγγέλικα Ντούζουγλη, μία σπουδαία επιστήμων και ένας όμορφος άνθρωπος.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει τα θερμά συλληπητήριά του στον αγαπημένο της σύντροφο στη ζωή και στην αρχαιολογία, στην Εφορεία και στο σπίτι, τον συνάδελφο Κωνσταντίνο Ζάχο, επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων και του εύχεται να είναι γερός και δυνατός να συνεχίζει το δικό του εξίσου πολυσχιδές επιστημονικό έργο.
Στη μνήμη της αξέχαστης Αγγέλικας Ντούζουγλη η οικογένεια αντί στεφάνου επιθυμεί την κατάθεση χρημάτων στο Σωματείο Ερευνών Νικόπολης: AIpha Bank, αρ. λογαριασμού: GR2201404000400002002014036.
Η Αγγέλικα Ντούζουγλη εξέδωσε τρεις μονογραφίες, επιμελήθηκε δύο μνημειώδεις αρχαιολογικές εκδόσεις και δημοσίευσε 31 επιστημονικά άρθρα και 29 εκθέσεις αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών στο Αρχαιολογικό Δελτίο.
Μονογραφίες:
- Άρια Αργολίδος: Χειροποίητη κεραμεική της Νεότερης Νεολιθικής και Χαλκολιθικής Εποχής, (Διδακτορική διατριβή) Υπουργείο Πολιτισμού, Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου, αρ. δημ. 66, Αθήνα 1998.
- Λευκάδα. Ιστορική-Αρχαιολογική επισκόπηση μέσα από τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου, Υπουργείο Πολιτισμού, ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Αθήνα 2003 (από κοινού με τον Δρ. Κ.Ζάχο).
- Die deutschen Ausgrabungen 1941 auf der Visviki-Magula/Velestino. Die neolithischen Befunde und Funde, Beiträge zur ur- und frühgeschichtlichen Archäologie des Mittelmeer-Kulturraumes 36 Bonn 2015 (από κοινού με την E. Alram-Stern)
Επιμέλεια επιστημονικών εκδόσεων:
- Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, ΚΕΡΜΑ ΙΙΙ, Νομισματική και Οικονομική Ιστορία στην Ήπειρο κατά την Αρχαιότητα, Πρακτικά του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 3-7 Οκτώβρη 2007, Λυδία Λίθος (Εταιρεία Μελέτης Νομισματικής και Οικονομικής Ιστορίας), Αθήνα 2013.
- Πρακτικά Ημερίδας (υπό έκδοση): Αρχαιολογικά Πάρκα: Εμπειρίες και Προοπτικές. Πρακτικά ημερίδας, Ιωάννινα, 1η Απριλίου 2006.