Υπόμνημα σχετικό με την απογραφή των συλλογών και της περιουσίας των πέντε μεγάλων Μουσείων που μετατράπηκαν σε ΝΠΔΔ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
ΕΝΙΑΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΕΠΟΠΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΝΠΔΔ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ & ΝΟΜΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ, ΛΕΣΒΟΥ, ΧΙΟΥ ΚΑΙ ΣΑΜΟΥ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ.
 
Αθήνα, 18 Ιουλίου 2023
 
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Προς την Υπουργό Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη
 
Κοινοποιούμενο:

 
Θέμα: Εργασίες απογραφής – καταγραφής Συλλογών και αντικειμένων, ακίνητου και κινητού εξοπλισμού των Μουσείων – ΝΠΔΔ, σύμφωνα με τα άρθρα 19 και 20 του ν. 5021/2023 και συμμετοχή σε αυτές μελών μας, υπαλλήλων αποσπασμένων υποχρεωτικά στα ΝΠΔΔ.
 
Κατά το τελευταίο διάστημα, με σειρά εγγράφων υπογεγραμμένων από μεταβατικούς (κατά το άρθρο 34 παρ. 1 του ν. 5021/2023) Γενικούς Διευθυντές των, συσταθέντων με τον ίδιο νόμο, Ν.Π.Δ.Δ. – Μουσείων ή ακόμη και με προφορικές εντολές των τελευταίων, συνάδελφοι – μέλη των Σωματείων μας είτε εντάσσονται σε «Ομάδες Εργασίας», που συγκροτούνται από τους ίδιους τους Γενικούς Διευθυντές με αντικείμενο την έκδοση διοικητικών πράξεων ή τη διενέργεια υλικών ενεργειών, σχετικών με την απογραφή Συλλογών και κινητών μνημείων των Μουσείων (στο πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 19 του ν. 5021/2023) ή με την παραχώρηση στα νέα ΝΠΔΔ ακίνητων και κινητών στοιχείων του εξοπλισμού τους (άρθρο 20 του ίδιου νόμου) είτε ακόμα και καλούνται οι ίδιοι ατομικά να αναλάβουν σχετικές ενέργειες. Κοινό στοιχείο των ανωτέρω εγγράφων/προφορικών εντολών είναι η ασάφεια ως προς το ακριβές περιεχόμενο και τα αντικειμενικά όρια των ενεργειών που ζητούνται από τους συναδέλφους και ως προς τη συμβατότητά τους με τις αντίστοιχες διατάξεις των άρθρων 19 και 20 του ν. 5021/2023 (καθώς και με τη νομοθεσία για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς), αλλά και πρόδηλες αναντιστοιχίες του περιεχομένου των διδόμενων εντολών και των τιθέμενων χρονοδιαγραμμάτων προς το πραγματικό εύρος και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του έργου της απογραφής/καταγραφής των συλλογών/κινητών μνημείων και του εξοπλισμού των Μουσείων.
 
            Ως προς τις ανωτέρω έγγραφες και προφορικές εντολές προς τα μέλη μας, θεωρούμε σκόπιμο να σας επισημάνουμε τα εξής:
 
            1. Όπως σας είναι γνωστό, ήδη από 27.4.2023, τα αρμόδια όργανα των Σωματείων έχουν αποφασίσει νομίμως την κήρυξη απεργίας – αποχής 1) όλου του προσωπικού του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού που υπηρετεί με σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου στην Αττική, τη Στερεά Ελλάδα, τις Κυκλάδες και τα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου και 2) όλων των Αρχαιολόγων και συναφών επιστημονικών ειδικοτήτων, των Συντηρητών Έργων Τέχνης, καθώς και όλων των υπαλλήλων του κλάδου ΤΕ του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, που υπηρετούν σε όλη την Επικράτεια, με σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, από την άσκηση κάθε εργασίας ή καθήκοντος που συνδέεται, μεταξύ άλλων, με:
…τη συμμετοχή σε επιτροπές καταγραφής αρχαιολογικών και άλλων συλλογών και αρχείων, καθώς και κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων και από κάθε υλική ενέργεια ή διοικητική διαδικασία που σχετίζεται με τη διάθεση ή παραχώρηση των ανωτέρω, στα όργανα διοίκησης των υπό σύσταση ΝΠΔΔ κατ’ εφαρμογή του ν. 5021/2023.
            Η συμμετοχή των μελών μας στην ως άνω απεργία – αποχή, η οποία, έχει νομίμως παραταθεί μέχρι την 30.8.2023, όπως γνωρίζετε, ως εκ της νόμιμης κοινοποίησης διαδοχικών σχετικών γνωστοποιήσεων εκ μέρους μας, δεν αποτελεί μόνο ενάσκηση των σχετικών νόμιμων και συνταγματικά κατοχυρωμένων συνδικαλιστικών τους δικαιωμάτων. Συνιστά επίσης και αυτονόητη πράξη ευθύνης, για την υπεράσπιση των κινητών μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς του ελληνικού λαού, έναντι λογικών και πρακτικών διαχείρισης που κατατείνουν στην επιδίωξη σκοπών αλλότριων προς τον θεμελιώδη -για εμάς- επιστημονικό, μορφωτικό, παιδευτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα των Μουσείων.
 
            2. Πέραν, ωστόσο, της νόμιμης και αυτονόητης για εμάς αποχής από τα συγκεκριμένα καθήκοντα, είναι κρίσιμο, ήδη από το σημείο αυτό, να επισημανθούν ζητήματα που σχετίζονται με το ειδικότερο περιεχόμενο των έγγραφων/προφορικών εντολών που απευθύνονται προς τα μέλη μας και αφορούν τις εργασίες απογραφής/καταγραφής συλλογών, κινητών μνημείων και κινητού/ακίνητου εξοπλισμού των Μουσείων, το βαθμό συμβατότητας αυτών με τις σχετικές εφαρμοζόμενες διατάξεις, ακόμα και με την πρακτική, εντέλει, εφαρμοσιμότητά τους. Ειδικότερα:
            Σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 2 του ν. 5021/2023, «εντός ενός (1) μηνός από τον διορισμό του γενικού Διευθυντή της παρ. 1 του άρθρου 34, συγκροτείται, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, πενταμελής επιτροπή για τη διενέργεια ψηφιακής απογραφής των συλλογών και των αντικειμένων εκάστου Μουσείου. Η επιτροπή του πρώτου εδαφίου αποτελείται από τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς ή τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ως Πρόεδρο και τέσσερις (4) υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, κλάδου ή εκπαιδευτικής βαθμίδας ΠΕ Αρχαιολόγων. Η έκθεση απογραφής συντάσσεται εντός εξαμήνου από τη συγκρότηση της επιτροπής του πρώτου εδαφίου, υπογράφεται από όλα τα μέλη αυτής και υποβάλλεται προς τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με σχετικό πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής, το οποίο υπογράφεται από αυτόν και τον Γενικό Διευθυντή εκάστου Μουσείου». Αντίστοιχα, αναφορικά με στοιχεία κινητού εξοπλισμού των Μουσείων, στο άρθρο 20 παρ. 2 του ίδιου νόμου, προβλέπεται ότι «για τη διάθεση των κινητών στοιχείων της παρ. 1 συντάσσεται, εντός τετραμήνου από τον διορισμό του Γενικού Διευθυντή της παρ. 1 του άρθρου 34, πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής, που υπογράφεται από τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και τον Γενικό Διευθυντή εκάστου Μουσείου…».
            Από τη διατύπωση των ανωτέρω διατάξεων, την προβλεπόμενη από τον ν.5021/2023 σύνθεση της επιτροπής απογραφής του άρθρου 19 (η οποία συγκροτείται αποκλειστικά από στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού -και όχι των αντίστοιχων ΝΠΔΔ) και τον ορισμό του ΓΔΟΥ του Υπουργείου ως αρμοδίου για τη σύνταξη του σχετικού πρωτοκόλλου, αναφορικά με την παράδοση του κινητού εξοπλισμού των Μουσείων, αλλά και από την ίδια τη ratio των σχετικών προβλέψεων, καθίσταται απολύτως σαφές ότι η απογραφή/καταγραφή των Συλλογών και του κινητού εξοπλισμού των Μουσείων, εντάσσεται, στην παρούσα φάση, στην σφαίρα αρμοδιοτήτων του ίδιου του Υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή του σήμερα κατέχοντος και «παραχωρούντος». Είναι δε τούτο αυτονόητο, καθώς τα υπό απογραφή/καταγραφή αντικείμενα (Συλλογές, κινητά μνημεία, κινητός εξοπλισμός), μέχρι την παραχώρησή τους -κατά τα άρθρα 19 παρ. 1 και 20 παρ. 1 αντίστοιχα- και την υπογραφή του σχετικού πρωτοκόλλου παράδοσης – παραλαβής, τελούν, όχι μόνο υπό την κυριότητα και νομή (υπό την οποία και θα εξακολουθήσουν, βέβαια, να βρίσκονται), αλλά και υπό τη φυσική εξουσία (κατοχή) του Ελληνικού Δημοσίου, ήτοι του Υπουργείου Πολιτισμού, τα δε σχετικά με την απογραφή/καταγραφή καθήκοντα έχουν ήδη ανατεθεί στις αντίστοιχες -αποκλειστικά αρμόδιες προς τούτο- Επιτροπές, οι οποίες και συγκροτήθηκαν ήδη, δυνάμει σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων.
Όσο, λοιπόν, και αν τα μέλη μας, τα οποία καλούνται ήδη να επωμιστούν διοικητικές και υλικές ενέργειες που εντάσσονται στο έργο της απογραφής/καταγραφής, διατηρούν τις οργανικές τους θέσεις στο Υπουργείο Πολιτισμού και δεν μετατάσσονται στα αντίστοιχα ΝΠΔΔ, τελούν πάντως σήμερα υπό (υποχρεωτική) απόσπαση στα τελευταία και, κατά συνέπεια, δεν δύνανται -εκ του νόμου- να ενεργήσουν, για λογαριασμό του παραχωρούντος και ακόμη (μέχρι την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης – παραλαβής) κατέχοντος Ελληνικού Δημοσίου, πράξεις φυσικής εξουσίασης (διοικητικές/διαχειριστικές/υλικές ενέργειες) πολλώ δε μάλλον όταν έχουν ήδη συγκροτηθεί ή οριστεί αρμόδια για τον σκοπό αυτό όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (οι προαναφερθείσες επιτροπές και ο ΓΔΟΥ, αντίστοιχα).  
            Κατά τούτο και οι (μεταβατικοί) Γενικοί Διευθυντές των ΝΠΔΔ – Μουσείων, μέχρι την ολοκλήρωση του έργου της απογραφής/καταγραφής δεν είναι, εκ του νόμου, αρμόδιοι να οργανώνουν και να διενεργούν αντίστοιχες πράξεις (διοικητικές/διαχειριστικές/υλικές ενέργειες) που προϋποθέτουν τη φυσική εξουσία (κατοχή), του φορέα του οποίου προΐστανται, επί των υπό παραχώρηση αντικειμένων.
            Αλλά και ανεξάρτητα από την -αμφισβητούμενη, κατά τα ανωτέρω- συμβατότητα των σχετικών εγγράφων/προφορικών εντολών περί συμμετοχής των μελών μας (όσων τελούν υπό υποχρεωτική απόσπαση στα ΝΠΔΔ – Μουσεία), ατομικά ή σε «ομάδες εργασίας», στο έργο της απογραφής/καταγραφής Συλλογών, κινητών μνημείων και κινητού εξοπλισμού των Μουσείων, με τις σχετικές εφαρμοζόμενες διατάξεις, σοβαρά ερωτήματα τίθενται και ως προς την πρακτική εφαρμοσιμότητα των εν λόγω εντολών. Δεν θα ήταν δυνατή, στη θέση αυτή, η πλήρης απαρίθμηση των πρακτικών ζητημάτων και αντικειμενικών δυσχερειών που αναφύονται ως εκ του περιεχομένου και των χρονοδιαγραμμάτων των εντολών αυτών, που, σε πολλές περιπτώσεις, αποκαλύπτουν και άγνοια των επιστημονικών, διοικητικών, οργανωτικών, αλλά και χρονικών απαιτήσεων του εγχειρήματος.
Συνάδελφοί μας καλούνται να συντάξουν και να καταθέσουν καταλόγους ή αναφορές με καταγεγραμμένες ή ακατάγραφες αρχαιότητες, και μάλιστα πέραν των αρμοδιοτήτων τις οποίες έχουν ή είχαν στη δομή της Ειδικής Περιφερειακής Υπηρεσίας και μάλιστα σε ανέφικτα χρονοδιαγράμματα. Ζητούνται μάλιστα στοιχεία που υπάρχουν στις βάσεις δεδομένων των Μουσείων και μπορούν να ανακτηθούν από τις Γενικές Διευθύντριες με προσήκοντα τρόπο, και παρότι οι Γενικές Διευθύντριες δεν είναι εκ του νόμου οι αρμόδιες για την απογραφή, για την οποία έχει συσταθεί αρμόδια Επιτροπή. Καθίσταται σαφές ότι υπάρχει προσπάθεια να θεμελιωθεί προσωποποιημένη ευθύνη για τη δήθεν καθυστέρηση της απογραφής σε συγκεκριμένους υπαλλήλους.

Σε συνέχεια των ανωτέρω θα μπορούσαν να αναφερθούν ενδεικτικώς τα εξής χαρακτηριστικά παραδείγματα:

 
Από όλα τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι, ανεξάρτητα από την απόφασή μας να ασκήσουμε, για τους λόγους που σας έχουμε ήδη εκθέσει, το νόμιμο και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μας να απέχουμε από τα καθήκοντα που σχετίζονται με την παραχώρηση των κινητών μνημείων στα νεοϊδρυθέντα ΝΠΔΔ, οι έγγραφες/προφορικές εντολές που απευθύνονται κατά το τελευταίο διάστημα σε συναδέλφους – μέλη των Σωματείων μας, α) εγείρουν σειρά νομικών ζητημάτων και αμφισβητήσεων ως προς τη συμβατότητά τους με το καθεστώς κυριότητας, νομής και κατοχής, προστασίας, φύλαξης και εν γένει διαχείρισης των αντικειμένων των Συλλογών και του κινητού του εξοπλισμού των Μουσείων (ακόμα και ως προς τη συμβατότητά τους με τις διατάξεις των άρθρων 19 και 20 του ν. 5021/2023), β) παρίστανται, ως προς επιμέρους εξειδικεύσεις τους, ως πρακτικά ανεφάρμοστες και γ) θέτουν χρονοδιαγράμματα παντελώς ανεδαφικά, τα οποία είναι αντικειμενικά αδύνατο να εκπληρωθούν (λαμβανομένου, μάλιστα, υπόψη και του γεγονότος ότι οι σχετικές εντολές εκδόθηκαν σε χρόνο κατά τον οποίο έχουν ήδη προγραμματιστεί οι κανονικές άδειες των συναδέλφων, η χρονική τοποθέτηση των οποίων εντός του ημερολογιακού έτους, θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται και από το άρθρο 49 παρ. 1 του Υ.Κ.).
 
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Και με επιφύλαξη των δικαιωμάτων μας:

            ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ εκ νέου ότι οι συνάδελφοι – μέλη των Σωματείων μας, στο πλαίσιο της νόμιμης απεργίας – αποχής που έχουμε ήδη προκηρύξει, δυνάμει των σχετικών αποφάσεων των οργάνων μας, για την οποία έχετε ήδη νομίμως ειδοποιηθεί, θα απέχουν από την εκτέλεση καθηκόντων (διοικητικών πράξεων ή/και υλικών ενεργειών) που σχετίζονται με την απογραφή – καταγραφή (προς τον σκοπό διάθεσης – παραχώρησης στα συσταθέντα, δυνάμει του ν. 5021/2023, ΝΠΔΔ) των στοιχείων των Συλλογών και του κινητού εξοπλισμού των Μουσείων.

ΣΑΣ ΚΑΛΟΥΜΕ, στο πλαίσιο της εποπτείας σας (κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του ν. 5021/2023) επί των ΝΠΔΔ – Μουσείων, να διασφαλίσετε ότι οι Γενικοί Διευθυντές αυτών θα απέχουν α) από οποιαδήποτε δυσμενή υπηρεσιακή ενέργεια σε βάρος των συναδέλφων – μελών η οποία θα συνδέεται αιτιωδώς με τη συμμετοχή τους στη νόμιμη απεργία – αποχή που, κατά τα ως άνω, έχουμε προκηρύξει και β) από κάθε έγγραφη/προφορική εντολή ή υπηρεσιακή ενέργεια εν γένει, η οποία θα αντίκειται στις διατάξεις περί κυριότητας, νομής και κατοχής, προστασίας και φύλαξης και εν γένει διαχείρισης των κινητών μνημείων των Συλλογών των Μουσείων και του εξοπλισμού (κινητού και ακίνητου) αυτών.

Σε κάθε περίπτωση δε και επειδή συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι, σχετικοί τόσο με την προστασία και τη νόμιμη διαχείριση των Συλλογών των Μουσείων όσο και με την προάσπιση των δικαιωμάτων και της υπηρεσιακής θέσης των συναδέλφων – μελών των Σωματείων μας, ΖΗΤΟΥΜΕ την έκδοση διευκρινιστικής – εφαρμοστικής των άρθρων 19 και 20 του ν. 5021/23 εγκυκλίου, δια της οποίας θα αποσαφηνίζονται, μεταξύ άλλων, α) το ακριβές πλαίσιο καθηκόντων και αρμοδιοτήτων, διοικητικών και υλικών ενεργειών των Επιτροπών διενέργειας απογραφής – καταγραφής των Συλλογών των Μουσείων, β) τα όρια διενέργειας πράξεων διαχείρισης και φυσικής εξουσίασης των κινητών μνημείων– Συλλογών των Μουσείων, μέχρι την κατά νόμο συντέλεση της παραχώρησης αυτών από το Υπουργείο Πολιτισμού στα αντίστοιχα ΝΠΔΔ (δια της υπογραφής των σχετικών πρωτοκόλλων παράδοσης – παραλαβής), από υπαλλήλους οι οποίοι, κατά τον παρόντα χρόνο, δεν υπηρετούν σε υπηρεσίες του Υπουργείο Πολιτισμού (και δη από τους Γενικούς Διευθυντές των ΝΠΔΔ και από υπαλλήλους οι οποίοι τελούν υπό υποχρεωτική απόσπαση σε αυτά).