Οι αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου και το Μετρό της Θεσσαλονίκης μετά την οριακή απόφαση του ΣτΕ

      

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
 

 
Αθήνα, 6/7/2021
 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

                                                                                                                           
Οι αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου και το Μετρό της Θεσσαλονίκης μετά την οριακή απόφαση του ΣτΕ

Έχει περάσει μια εβδομάδα από την ανακοίνωση της απόφασης της ολομέλειας του ΣτΕ για τις αρχαιότητες του Μετρό Θεσσαλονίκης και οι εμπνευστές της καταστροφικής απόσπασης των αρχαιοτήτων ακόμη  δεν έχουν παρουσιάσει κανένα χρονοδιάγραμμα για την δήθεν «επιτάχυνση» της κατασκευής του Μετρό.
Την Τρίτη 29/6/2021 δημοσιεύτηκαν οι περιλήψεις των αποφάσεων ΣτΕ Ολ 991-3/2021 (Έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης με προσωρινή απόσπαση των αποκαλυφθεισών στον εν λόγω σταθμό αρχαιοτήτων, πριν από την έναρξη εργασιών κατασκευής του Σταθμού, και επανατοποθέτησή τους στην αυτή θέση, κατά ποσοστό 92%, μετά το πέρας των εν λόγω εργασιών). Η οριακή πλειοψηφία 13-12, που διαμορφώθηκε στην Ολομέλεια του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας, αποδεικνύει ανάγλυφα τα διχαστικά αποτελέσματα της καταστροφικής πολιτικής του ΥΠΠΟΑ και της παραπλανητικής στάσης της Αττικό Μετρό.

Οι 13 πλειονοψηφήσαντες σύμβουλοι του ΣτΕ δέχτηκαν ως αληθείς τους ισχυρισμούς της Αττικό Μετρό:

- Ότι «με την πρόταση της ΑΜ προβλέπεται η ολοκλήρωση όλης της βασικής γραμμής και του σταθμού Βενιζέλου έως τον Απρίλιο του 2023». Σήμερα η ίδια η Αττικό Μετρό παραδέχεται ότι τον Απρίλιο 2023, με τον σχεδιασμό της, δεν θα παραδοθεί κανένας σταθμός!

-Ότι «η χρηματοδότηση του έργου από πόρους της ΕΕ –ύψους 712 εκ. ευρώ σύμφωνα με τα στοιχεία του φακέλου- προϋποθέτει την ολοκλήρωση του έργου της βασικής γραμμής με όλους τους σταθμούς (και με τον σταθμό Βενιζέλου) έως 31.12.2023». Γνωρίζουμε ήδη από τα λεγόμενα της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού στη Βουλή, τα οποία επιβεβαίωσε ο Πρόεδρος της Αττικό Μετρό, ότι η ημερομηνία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου της βασικής γραμμής έχει μεταφερθεί για τον Απρίλιο 2025, άρα δεν προκύπτει κανένας λόγος για τη μη τμηματική παράδοση του έργου!

-Ότι η λύση της αποδόμησης των αρχαιοτήτων συμβάλλει στην «μη επιβάρυνση των εθνικών πόρων». Η λύση της Αττικό Μετρό μεταφέρει την ολοκλήρωση και των 13 σταθμών της βασικής γραμμής μετά τις 31.12.2023, επιβαρύνοντας με μη υπολογιζόμενα ποσά τους εθνικούς πόρους, ενώ με τη λύση της κατά χώραν διατήρησης, οι 12 (ήδη κατασκευασμένοι) σταθμοί θα έχουν ολοκληρωθεί και παραδοθεί στο επιβατικό κοινό της Θεσσαλονίκης πολύ νωρίτερα από το τέλος του 2023, χωρίς καμία επιβάρυνση εθνικών πόρων.

Με βάση τα παραπάνω, η οριακά πλειοψηφούσα γνώμη του ΣτΕ που έκρινε νόμιμη την κατ' εξαίρεση απόφαση για απόσπαση των αρχαιοτήτων βασίστηκε σε δεδομένα που πλέον αποδεικνύονται παραπλανητικά, ενώ πριν καν καθαρογραφεί, έχει καταστεί ανεπίκαιρη.

Στην περίληψη των αποφάσεων αποτυπώνεται και η θεμελίωση της επιχειρηματολογίας των 12 συμβούλων που διαμόρφωσαν την ισχυρή μειοψηφία. Οι 12 σύμβουλοι, βάσει συγκριτικής και ολικά σφαιρικής αξιολόγησης και εκτίμησης του συνόλου των στοιχείων που περιέχονταν στους φακέλους της υπόθεσης, γνωμοδότησαν για την σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή εφαρμογή του Αρχαιολογικού Νόμου και την σημασία της προστασίας μείζονος σημασίας μνημείων, στο πλαίσιο των διεθνών συμβάσεων και κανόνων προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μετά την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση της μειοψηφίας του ΣτΕ, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων διατυπώνει τον έντονο προβληματισμό του για την ανεξαρτησία της κρίσης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και την αξιοπιστία των μετέπειτα ενεργειών του και επαναφέρει το ζήτημα της θεσμικής θωράκισής του στην κατεύθυνση εξασφάλισης αντικειμενικότητας στις κρίσεις των υποθέσεων με γνώμονα την επιστήμη της αρχαιολογίας και όχι τις πολιτικές σκοπιμότητες.

Οι οριακές αποφάσεις του ΣτΕ φέρνουν την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και την Αττικό Μετρό αντιμέτωπους με τις καταστροφικές επιλογές τους, που απειλούν να στερήσουν από τη Θεσσαλονίκη τόσο έναν πολύ σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Βυζαντινής πόλης με όρους που εξασφαλίζουν την αυθεντικότητα και την ακεραιότητά του, έναν αρχαιολογικό χώρο, που λειτουργεί ως ισχυρό τοπόσημο για την πόλη και θα αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες, όσο και τη βασική γραμμή του Μετρό με 12 σταθμούς, που –με τα σημερινά δεδομένα- θα μπορούσε να παραδοθεί εντός του 2022.

Προκειμένου να παραπλανήσει για άλλη μια φορά τους πολίτες της Θεσσαλονίκης η Αττικό Μετρό «διαρρέει» ανέφικτα χρονοδιαγράμματα, ισχυριζόμενη ότι η απόσπαση των 1300 τμ βυζαντινών αρχαιοτήτων μπορεί να ολοκληρωθεί σε 3 μήνες και η ανασκαφή των υποκείμενων αρχαιολογικών στρωμάτων (2,5-3 μ. με αρχαιολογικά ευρήματα) μπορεί να ολοκληρωθεί σε 1,5-3 μήνες. Ταυτόχρονα «ξεχνά» επίμονα να υπολογίσει στο χρονοδιάγραμμα του σταθμού Βενιζέλου την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, παρότι η Υπουργική Απόφαση την οποία το ΣτΕ έκρινε νόμιμη, θέτει ως προϋπόθεση την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στη θέση τους πριν την λειτουργία του Σταθμού Βενιζέλου.

Ζητάμε από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και την Αττικό Μετρό να πάρουν επίσημα και ξεκάθαρα θέση:

-Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα των εργασιών για το σύνολο της βασικής γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης με βάση τον σχεδιασμό τους;

-Ποιο είναι το αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εργασιών στο Σταθμό Βενιζέλου;

-Πόσο θα κρατήσει και πόσο θα κοστίσει η απόσπαση των αρχαιοτήτων; Αν η Μελέτη που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ προέβλεπε 5,5 μήνες για την απόσπαση, πώς η Αττικό Μετρό ανακοινώνει ότι η απόσπαση θα ολοκληρωθεί σε 3 μήνες;

-Πόσο θα κρατήσει και πόσο θα κοστίσει η ανασκαφή των υποκείμενων αρχαιολογικών στρωμάτων; Να πάρει άμεσα θέση η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ για τις δημόσιες δηλώσεις του Προέδρου της Αττικό Μετρό ότι η ανασκαφή 3 μ αρχαιοτήτων σε έκταση 1300 τ.μ. μπορεί να ολοκληρωθεί σε διάστημα 3 μηνών.

Αν απαντήσουν με ειλικρίνεια στα παραπάνω ερωτήματα, θα γίνει εμφανές ότι ο σχεδιασμός της Αττικό Μετρό και της ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ οδηγεί το χρονοδιάγραμμα της βασικής γραμμής του Μετρό σε πλήρη εκτροχιασμό και θα οδηγήσει, μαζί με την καταστροφή των αρχαιοτήτων, σε μια νέα, άσκοπη ταλαιπωρία, των πολιτών της Θεσσαλονίκης.
Όπως είχαμε εγκαίρως, από το φθινόπωρο του 2019, και υπεύθυνα προειδοποιήσει, το έργο της απόσπασης χρειάζεται 5,5 μήνες για να ολοκληρωθεί (με τα πλέον αισιόδοξα σενάρια), η ανασκαφική έρευνα στα υποκείμενα στρώματα θα διαρκέσει περίπου ένα χρόνο, σύμφωνα πάντα με το χρονοδιάγραμμα που έχει δώσει η Αττικό Μετρό (στο οποίο βέβαια δεν συνυπολογίζουν καν τις νέες συνεδριάσεις του ΚΑΣ που θα χρειαστούν, τις νέες αποσπάσεις και αποδομήσεις αρχαιοτήτων, τον υδράργυρο κλπ), ακολουθούν 18 μήνες για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου, ενώ θα υπολείπονται οι 12 μήνες της δοκιμαστικής λειτουργίας των συρμών!

Ακόμη και αυτή τη στιγμή μπορεί να ληφθεί η γενναία απόφαση να παραμείνουν οι αρχαιότητες στη θέση τους, να παραδοθούν οι 12 σταθμοί της βασικής γραμμής το 2022, να λειτουργήσει το Μετρό και να συνεχιστεί η κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου σύμφωνα με την εφικτή και νόμιμη τεχνική λύση που προβλέπει την κατά χώραν διατήρηση του μνημειακού συνόλου.

Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να λειτουργήσει το Μετρό στη Θεσσαλονίκη πολύ πριν το 2023, να σταματήσει κάθε περαιτέρω καθυστέρηση και να σταματήσει ο διεθνής διασυρμός της χώρας για τον τρόπο διαχείρισης του μοναδικού μνημειακού τοποσήμου της πόλης.

Σε διαφορετική περίπτωση, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, θα συνεχίσει να παλεύει με κάθε τρόπο για να αποτραπεί αυτή η καταστροφή. Το ΔΣ του ΣΕΑ έχει λάβει απόφαση να καταθέσει αίτηση ακύρωσης κατά της Υπουργικής Απόφασης που θα εκδοθεί για την απόσπαση των αρχαιοτήτων, με βάση τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ του Νοεμβρίου 2020. Επιπλέον, θα λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε κανένα μέλος του Συλλόγου μας να μην αναγκαστεί να συμμετάσχει στον τεμαχισμό και την καταστροφή του μοναδικού μνημειακού συνόλου, σύμφωνα με την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης μας.