ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
 
 
 Αθήνα,  16/9/2020
 Αρ. Πρωτ.: 238
 
 
ΠΡΟΣ: Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού
            κ. Λ. Μενδώνη
 
 
 
Σχετικά με τον καθορισμό των θέσεων ευθύνης της ΓΔΑΠΚ, του κλάδου ΠΕ           Αρχαιολόγων  και  συναφών κλάδων, ως  θέσεων που  απαιτούν ειδικές  επιστημονικές γνώσεις σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 45 του Ν. 4674/2020
 
 
Κυρία Υπουργέ,
 
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων για άλλη μια φορά ζητά να προχωρήσει η επιλογή σε θέσεις ευθύνης (Διευθυντές και Τμηματάρχες) των Υπηρεσιών της ΓΔΑΠΚ. Πάγια θέση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι η επιλογή προϊσταμένων με την διαδικασία των κρίσεων, με διαφάνεια και αξιοκρατία. Δυστυχώς εδώ και πολλά χρόνια, στη ΓΔΑΠΚ οι θέσεις ευθύνης πληρώνονται με τοποθετήσεις από τον εκάστοτε Υπουργό. Θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να επισπευστεί η διαδικασία των κρίσεων για τη στελέχωση των θέσεων ευθύνης των Διευθύνσεων, προκειμένου να προχωρήσει άμεσα και η αντίστοιχη διαδικασία κρίσεων για τις θέσεις ευθύνης των Τμημάτων. Η διαδικασία, όμως αυτή, πρέπει να προχωρήσει με διαφάνεια και αξιοκρατία και λαμβάνοντας υπόψη τον ειδικό επιστημονικό χαρακτήρα του κλάδου.

Αναφερόμαστε συγκεκριμένα στο άρθρο 45 του Ν. 4674/2020 «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ρύθμιση ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 53/Α/11-3-2020), με το οποίο επήλθε μια ακόμη μεταβολή στο πλαίσιο του συστήματος επιλογής προϊσταμένων σε θέσεις ευθύνης. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι:
«Υπάλληλος που κατέχει τον βασικό τίτλο σπουδών, ο οποίος αποτελεί το τυπικό προσόν του κλάδου, οι υπάλληλοι του οποίου προβλέπεται από τις οικείες οργανικές διατάξεις να προΐστανται στη θέση που προκηρύσσεται, μπορεί να συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής ανεξαρτήτως του κλάδου στον οποίο ανήκει. Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τα ειδικά προσόντα και τους βασικούς τίτλους σπουδών που μπορεί να εξειδικεύονται με τις οικείες οργανικές διατάξεις, οι απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Σ.Δ.Δ.Α.) μπορούν να συμμετέχουν ως υποψήφιοι στην προκήρυξη οποιασδήποτε οριζόντιας θέσης ευθύνης, ανεξάρτητα του τίτλου σπουδών που κατέχουν. Στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου, οι απόφοιτοι της Ε.Σ.Δ.Δ.Α. πρέπει να κατέχουν τα πρόσθετα προσόντα που απαιτούνται για την προκηρυσσόμενη οριζόντια θέση ευθύνης, ιδίως γνώση ξένης γλώσσας και απαιτούμενη εμπειρία. Επιπλέον, οι απόφοιτοι της Ε.Σ.Δ.Δ.Α. μπορούν να συμμετέχουν σε προκηρύξεις για οποιαδήποτε άλλη θέση ευθύνης, εκτός όσων απαιτούν ειδικές τεχνικές ή επιστημονικές γνώσεις. Οι θέσεις ευθύνης του προηγούμενου εδαφίου καθορίζονται μετά από απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από αιτιολογημένη γνώμη του αρμοδίου Υπουργού». 

Με το άρθρο αυτό, για πρώτη φορά εισάγεται η έννοια των ειδικών τεχνικών ή επιστημονικών γνώσεων, βάσει των οποίων διαφοροποιούνται θέσεις ευθύνης από το σύνολο των θέσεων που μπορούν να καλυφθούν από τους αποφοίτους της Ε.Σ.Δ.Δ.Α. χωρίς να διαθέτουν το τυπικό προσόν της κατοχής του αντίστοιχου πτυχίου ή πτυχίων, κάτι που στην περίπτωση των θέσεων ευθύνης της ΓΔΑΠΚ θα είναι άτοπο και επικίνδυνο για την τύχη της πολιτιστικής κληρονομιάς. 
Η ευδόκιμη υπηρέτηση σε θέσεις ευθύνης στις Κεντρικές, Περιφερειακές και Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες της Γ.Δ.Α.Π.Κ. στο ΥΠ.ΠΟ.Α., οι οποίες βάσει του ισχύοντος Οργανισμού καλύπτονται από τον κλάδο των ΠΕ Αρχαιολόγων (Ειδικότητες: Προϊστορικών – Κλασικών, Βυζαντινών – Μεταβυζαντινών, Ιστορικών Τέχνης, Μουσειολόγων, Επιγραφολόγων, Νομισματολόγων, Πολιτιστικής Διαχείρισης, Αρχαιοζωολόγων, Αρχαιοβοτανολόγων), ΠΕ Λαογράφων-Κοινωνικών Ανθρωπολόγων- Εθνολόγων και ΠΕ Ιστορικών έχει ως προϋπόθεση ειδικές επιστημονικές γνώσεις.

Αυτές άλλωστε απορρέουν καταρχάς από τις προβλέψεις που θέτει ο Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (στο εξής Νόμος), το Π.Δ. 4/2018 (ΦΕΚ 7/Α/2018) «Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού» (στο εξής Οργανισμός), καθώς και οι  Υ.Α. ΥΠΠΟΑ/ΓΡΥΠ/136505/3066/15.3.2020 (ΦΕΚ 912/Β/17.3.2020) «Μεταβίβαση δικαιώματος υπογραφής στους Προϊσταμένους Διευθύνσεων, Τμημάτων και Αυτοτελών Τμημάτων και των Περιφερειακών και Ειδικών Περιφερειακών Υπηρεσιών της ΓΔΑΠΚ» και Υ.Α. ΥΠΠΟΑ/ΓΡΥΠ136506/3067/15.3.2020 (ΦΕΚ 908/Β/17.3.2020 «Μεταβίβαση του δικαιώματος υπογραφής «Με εντολή Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης» του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (Τομέας Πολιτισμού), στους Προϊσταμένους Διευθύνσεων, Τμημάτων και Αυτοτελών Τμημάτων της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού» (στο εξής Υ.Α.).
Οι προαναφερόμενοι κλάδοι του ΥΠ.ΠΟ.Α., προκειμένου να επιτελέσουν με αρτιότητα το έργο τους, το οποίο συνίσταται στην προστασία, έρευνα, μελέτη και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, εφαρμόζοντας παράλληλα τις αρχές της χρηστής διοίκησης ως προς τον πολίτη και τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, παράγουν ταυτόχρονα επιστημονικό και διοικητικό έργο, με αλληλένδετο μάλιστα τρόπο.

Η εδραία επιστημονική γνώση είναι προϋπόθεση για την επαρκή τεκμηρίωση των δεδομένων και των νέων ευρημάτων, τη διαχείρισή τους, την αδειοδότηση ή μη χρήσεων που τα επηρεάζουν, την εκπόνηση και την αξιολόγηση μελετών για εργασίες επί μνημείων (λχ εργασίες συντήρησης,  αναστήλωσης, ανάδειξης), την ερμηνευτική αφήγηση στα Μουσεία, τη γνώση, την ερμηνεία και την διαχείριση των υλικών καταλοίπων και των άυλων μαρτυριών του παρελθόντος. Αποτελεί επίσης αναπόσπαστο στοιχείο της χρηστής διοίκησης, εξασφαλίζοντας την ορθότητα των παρεμβάσεων για την προστασία των αρχαιοτήτων σε σχέση με την απρόσκοπτη μελέτη και εκτέλεση των δημοσίων και ιδιωτικών έργων, καθώς και για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των έργων που αφορούν στην προστασία και ανάδειξη των Αρχαιολογικών Χώρων και των Μουσείων της χώρας.

Η ίδια η εφαρμογή του Νόμου προϋποθέτει την υψηλή εξειδίκευση και την ειδική επιστημονική γνώση. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο μερικά παραδείγματα: οι εισηγήσεις για τον χαρακτηρισμό νεότερων μνημείων (άρ. 6), για την οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων βάσει των αρχαιολογικών δεδομένων (άρ. 12, 14), η ανάγκη άμεσης καταγραφής και τεκμηρίωσης δηλωθέντων ακίνητων αρχαίων (άρ. 8), η απόφαση για την τύχη ανασκαφέντων μνημείων (αρ. 9), η καταγραφή, τεκμηρίωση, αξιολόγηση της επιστημονικής ή καλλιτεχνικής σημασίας, της σπουδαιότητας, ακόμα και της χρηματικής αξίας κινητών μνημείων (άρ. 20, 23, 24). Σημειώνεται ακόμα ότι εκ του Νόμου, αρχαιολόγοι σε θέσεις ευθύνης της Υπηρεσίας, βάσει των ειδικών επιστημονικών γνώσεων που διαθέτουν, μετέχουν στα συλλογικά όργανα - Συμβούλια του ΥΠ.ΠΟ.Α., τα οποία γνωμοδοτούν για όλες τις πτυχές που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, την προστασία, ανάδειξη, μελέτη και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη μουσειακή πολιτική (άρ. 50-51).

Επιστέγασμα των ειδικών επιστημονικών γνώσεων είναι αυτές που απαιτούνται από τον Νόμο αλλά και από την επιστημονική δεοντολογία για την διεύθυνση και την εποπτεία συστηματικών, σωστικών και εν γένει αρχαιολογικών ερευνών καθώς και για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων τους (Νόμος, άρ. 36, 37, 38). Όπως προφανώς θα ήταν αδιανόητο, ακόμα και με τα διδάγματα της κοινής λογικής, διευθυντής ή επόπτης ανασκαφών και εν γένει αρχαιολογικών ερευνών να είναι άλλος από αρχαιολόγο, έτσι και προϊστάμενος των Υπηρεσιακών Μονάδων όλων των επιπέδων της Γ.Δ.Α.Π.Κ., σε Εφορείες, Μουσεία, Δ/νσεις, οφείλει να είναι ο κάτοχος ειδικών επιστημονικών γνώσεων, που διαθέτει το αντίστοιχο πτυχίο, όπως ορίζεται από τον Οργανισμό.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, άλλωστε, ο νομοθέτης έχει αναγνωρίσει (Ν. 4386/2016, άρθρο 3, ΦΕΚ 83/Α/11-5-2016) στους αρχαιολόγους και τους άλλους επιστημονικούς κλάδους του ΥΠ.ΠΟ.Α. τον διφυή χαρακτήρα του έργου τους, το καθημερινό διοικητικό τους έργο, καθώς και το επιστημονικό έργο που επιτελούν. Ομοίως και το δικαίωμα ειδικής επιστημονικής άδειας (επιδημίας) και ειδικής ερευνητικής άδειας. Ο ίδιος διττός χαρακτήρας των υπηρεσιών, ουσιαστικά της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αποτυπώθηκε και στον πρόσφατο Οργανισμό του ΥΠ.ΠΟ.Α., όπου ρητώς διαπιστώνεται ο επιστημονικός/ερευνητικός και διοικητικός χαρακτήρας των Γενικών του Διευθύνσεων Γ.Δ.Α.Π.Κ. και Γ.Δ.Α.Μ.Τ.Ε. (βλ. ανωτέρω, άρθρο 80). Η μελέτη και η δημοσίευση, άλλωστε, των αρχαιολογικών και άλλων ευρημάτων και η προώθηση της γνώσης, σε πανελλήνιο και διεθνές επίπεδο, αποτελεί καθήκον και υποχρέωση, σύμφωνα με τον Νόμο (βλ. ανωτέρω, άρθρο 44, καθώς και Ν. 3565/2007 άρθρο 13, ΦΕΚ 112/Α/25.5.2007).

Με δεδομένο λοιπόν τον σαφή επιστημονικό χαρακτήρα του κλάδου αλλά και τις ειδικές και επιστημονικές γνώσεις που απολύτως τεκμηριωμένα απαιτούνται για την εκτέλεση των σχετικών καθηκόντων, σας καλούμε να προβείτε σε όλες τις ενέργειες που προβλέπει ο νόμος, για την αναγνώριση των θέσεων ευθύνης της ΓΔΑΠΚ ως θέσεων που απαιτούν ειδικές επιστημονικές γνώσεις, δηλαδή την αποστολή αιτιολογημένης γνώμης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, ώστε να εκδοθεί σχετική απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, καθώς και να ληφθεί υπόψη με τη δέουσα βαρύτητα, στα κριτήρια της επιλογής σε θέση ευθύνης για τους συγκεκριμένους κλάδους, το επιστημονικό έργο.
 
 
 
 
                                                    Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,
 
                             Η Πρόεδρος                              Η Γενική Γραμματέας
                    
                      Δέσποινα Κουτσούμπα
                   
                   Εύα Γιατρουδάκη