ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΑΓΓΕΛΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΜΚΟ ΔΙΑΖΩΜΑ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr

Στις 17 Ιουλίου ο πρόεδρος του Σωματείου Διάζωμα κ. Μπένος, σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Φαρμάκη και τον Δήμαρχο Αρχαίας Ολυμπίας κ. Γεωργιόπουλο, ανήγγειλαν τη δημιουργία του Αρχαιολογικού Πάρκου Αρχαίας Ολυμπίας.  Φυσικά την «καινοτόμα» αυτή πρόταση συνοδεύει η σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας και της Μ.Κ.Ο. Διάζωμα, εν πλήρη αγνοία των Υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α., που στόχο έχει, σύμφωνα με δημοσιεύματα, «την ανάδειξη όχι μόνο των μνημείων, αλλά και του περιβάλλοντα χώρου όπως και των δραστηριοτήτων του κατοίκων, ώστε να αποτελέσει το επίκεντρο της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης όχι μόνο του Δήμου αλλά και της ευρύτερης περιοχής».

Επαναλαμβάνουμε εμφατικά: η ανάδειξη των μνημείων υπόκειται σε αυστηρές και προκαθορισμένες αρχές και διαδικασίες. Αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του ΥΠ.ΠΟ.Α. και των Υπηρεσιών του, τις οποίες δεν είναι δυνατόν να υποκαταστήσουν τρίτοι φορείς.

 Φυσικά, δεν αποτελεί έκπληξη ότι για μια ακόμα φορά ο πρόεδρος του Διαζώματος χρησιμοποιεί έναν εμβληματικό αρχαιολογικό χώρο για να αναπτύξει κοινότυπα εν πολλοίς επιχειρήματα περί ανάπτυξης και να εμφανιστεί ως ο ιδανικός συντονιστής για τη συμμετοχή των τοπικών φορέων στη διαχείρισή του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η ενέργεια αυτή προκαλεί μεγάλη ανησυχία και εγείρει σοβαρές ενστάσεις στους κόλπους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας για μια σειρά από λόγους:

1) Ο κ. Μπένος και οι εκπρόσωποι του Δήμου και της Περιφέρειας, χρησιμοποιούν τον όρο Αρχαιολογικό Πάρκο χωρίς να είναι σαφές εάν συμπεριλαμβάνουν στο νέο «φορέα» που ευαγγελίζονται, τον Αρχαιολογικό Χώρο και τα Μουσεία της Αρχαίας Ολυμπίας, τα οποία ανήκουν στη δικαιοδοσία του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού και για τα οποία ουδεμία αρμοδιότητα στη διαχείριση έχουν μια Μ.Κ.Ο. και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο Αρχαιολογικός Χώρος και τα Μουσεία της Αρχαίας Ολυμπίας δέχονται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, αποτελώντας έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς. Σε αυτό έχει συμβάλει η αρχαιολογική έρευνα πολλών δεκαετιών και η άοκνη προσπάθεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας για διαρκή αναβάθμιση του χώρου και των μουσείων. Τα μνημεία αναδεικνύονται συνεχώς μέσα από τις καθημερινές παρεμβάσεις, αλλά και την εκτέλεση έργων που εντάσσονται σε προγράμματα ΕΣΠΑ ή από εθνικούς πόρους με την επίβλεψη των Υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α. χωρίς τη διαμεσολάβηση του Διαζώματος.

2) Ακόμα και αν δεχτούμε ότι η χρήση του όρου «Αρχαιολογικό Πάρκο Αρχαίας Ολυμπίας» γίνεται καταχρηστικά για να περιγράψει την αναβάθμιση των υποδομών της πόλης, του μάρκετινγκ των τοπικών επιχειρήσεων και τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες, και όχι τον αρχαιολογικό χώρο και τα μουσεία, προκύπτουν μια σειρά από ερωτήματα:

-Πώς θα επιτευχθεί η χρήση εικόνας, αναπαραστάσεων, συμβόλων, και αντικειμένων από την Αρχαία Ολυμπία, για την προβολή του «Αρχαιολογικού Πάρκου», όπως εκτενέστατα αναφέρει ο κ. Μπένος, χωρίς τη σύναψη αντίστοιχης συμφωνίας με το ΥΠ.ΠΟ.Α.; Η αναφορά σε δωρεάν συμβολή του Διαζώματος στη δημιουργία ιστοσελίδων με αρχαιολογικό μάλιστα περιεχόμενο, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα σχετικά με την υποκατάσταση των εξαιρετικών κατά τα άλλα αρχαιολόγων από… τη «θερμοκοιτίδα συνεργατών του Διαζώματος». Η εκτενής αναφορά στη χρήση ψηφιακών μέσων υπενθυμίζει την πρόσφατη κριτική του Σ.Ε.Α. στις διατάξεις του νόμου «Κέντρο Πολιτισμού και Δημιουργίας Ακροπόλ και λοιπές διατάξεις».

 -Ποια θα είναι πλέον η αρμοδιότητα του Τ.Α.Π.Α. εάν ο νέος φορέας, όπως αναφέρεται στη συνέντευξη τύπου, αναλάβει την έκδοση αναμνηστικών και προωθητικού υλικού για τα μνημεία;

- Η Αρχαία Ολυμπία έχει εκτεταμένη ζώνη προστασίας που περιλαμβάνει τον οικισμό και τον περιβάλλοντα χώρο και ελέγχεται από το ΥΠ.ΠΟ.Α. ώστε να αποτραπούν αυθαιρεσίες δόμησης και παρεμβάσεις που αλλοιώνουν το περιβάλλον του μνημείου UNESCO. Οι αναπλάσεις που ευαγγελίζονται τοπικοί φορείς στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Πάρκου εγκρίνονται και ελέγχονται από τις Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α και γνωμοδοτικά όργανα όπως το Κ.Α.Σ.

- Ο πρόεδρος του Διαζώματος γνωρίζει πολύ καλά ότι οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία και τα μουσεία δεν μπορούν να υπαχθούν σε νέους φορείς διαχείρισης και διοίκησης, είτε περιφερειών είτε δήμων. Προς τι λοιπόν αυτή η σκόπιμη ασάφεια;

3. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει έναν ακόμα λόγο να εκφράζει τις έντονες ενστάσεις του για τον τρόπο που περιγράφεται το Αρχαιολογικό Πάρκο Αρχαίας Ολυμπίας. Ο ρόλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των Υπηρεσιών του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν περιορίζεται στα όσα συμβαίνουν εντός της περίφραξης ενός αρχαιολογικού χώρου ή εντός των αιθουσών ενός μουσείου. Η «απόσταση» μεταξύ των μνημείων, και όσων ασχολούνται με την προστασία και την ανάδειξή τους, και των τοπικών κοινωνιών και παραγωγικών φορέων, στην οποία διαρκώς αρέσκεται να αναφέρεται ο πρόεδρος του Διαζώματος, σπεύδοντας «αφιλοκερδώς» να την καλύψει, στην πραγματικότητα δεν υφίσταται. Οι εργαζόμενοι στην Αρχαιολογική Υπηρεσία ασχολούνται εντατικά με την προσβασιμότητα, ανάδειξη και προβολή των μνημείων, ιδίως όσων ανήκουν στον παγκόσμιο κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, και βρίσκονται σε διαρκή διάλογο με τους τοπικούς φορείς και τις τοπικές κοινωνίες. Συμβάλλουν ενεργά στο να είναι ανοιχτά και ελκυστικά στους επισκέπτες και τους κατοίκους, στους επιστημονικά ορθούς όρους προβολής τους, στη διεθνή εν τέλει εικόνα τους και είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι για την πολιτική διαχείρισής της.

4. Το Διάζωμα, μπορεί να αποφάσισε να στραφεί πανελλαδικά στο πολιτιστικό μάρκετινγκ χώρων με ιδιαίτερο αρχαιολογικό βάρος, μετά την ενασχόληση με τα αρχαία θέατρα, την «χορηγία» μελετών και τον σχεδιασμό Πολιτιστικών Διαδρομών, για τα οποία ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει πολλές φορές στο παρελθόν αναφερθεί, αλλά είναι σαφές ότι δεν «κομίζει γλαύκα εις Αθήνας» με τις επαναλαμβανόμενες αοριστολογίες του περί πολιτιστικού branding, πιστοποίησης και δημιουργίας φορέων διαχείρισης.

Και στο τέλος ερχόμαστε στον ρόλο του ίδιου του ΥΠ.ΠΟ.Α. Στις προγραμματικές εξαγγελίες της Υπουργού έναν χρόνο πριν (21 Ιουλίου 2019) μαθαίναμε για την Οικονομία του Πολιτισμού και την προώθηση των πολιτιστικών διαδρομών σε συνεργασία με τις Περιφέρειες και τους Δήμους για τη βιώσιμη ανάπτυξη περιοχών με μείζονα μνημεία. Βλέποντας τις εξελίξεις δεν ξέρουμε τελικά τι έχει εν τω μεταξύ συμβεί. Πρόκειται για την ίδια ιδέα που προωθεί πλέον ο κ. Μπένος, ο ρόλος του οποίου συναγωνίζεται αυτόν της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού; Σε κάθε περίπτωση η συγκεκριμένη ενέργεια εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική αποδυνάμωσης του ρόλου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. 

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καλεί την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου να ξεκαθαρίσει τόσο στους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και στους ενδιάμεσους φορείς που  επιχειρούν να υποκαταστήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες, ότι οι αρχαιολογικοί χώροι, όπως αυτός της Ολυμπίας, είναι εθνικοί και έχουν μία τέτοια υπερτοπική ακτινοβολία, που μόνο η Πολιτεία και η αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία μπορεί και πρέπει να διαχειρίζεται. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού οφείλει να διαφυλάξει και να εξασφαλίσει ότι τα ζητήματα διαχείρισης και προβολής των αρχαιολογικών χώρων στην Ελλάδα θα παραμείνουν αρμοδιότητα του δημοσίου και των λειτουργών που έχουν αφοσιωθεί δεκαετίες στην μελέτη και ανάδειξή τους.
                                                   Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,